آخرین جلسه تیمی را به یاد بیاورید؛ زمانی که مدیرتان با چهره‌ای جدی اعلام کرد: "از هفته آینده، ساختار تیم‌ها تغییر می‌کند." احتمالاً همان لحظه، موجی از اضطراب و مقاومت درونی را احساس کرده‌اید. این واکنش طبیعی است، اما آیا این تغییرات همیشه به ضرر ماست؟ یا شاید فرصتی برای رشد و پیشرفت باشد؟

در مصاحبه‌ای که با مسعود حق‌بین، مدیر مهندسی در شرکت اسنپ با بیش از ۹ سال سابقه در حوزه تکنولوژی و نرم‌افزار انجام شد، چالش‌های این تغییرات و فرصت‌های پنهانی که در آن نهفته‌اند بررسی شده است.

چرا تغییر ساختار تیم‌ها اجتناب‌ناپذیر است؟

تغییرات در ساختار تیم‌های نرم‌افزاری امری اجتناب‌ناپذیر در سازمان‌های مدرن محسوب می‌شود. در شرکت‌های فناوری، تیم‌ها معمولاً بر اساس تخصص‌های فنی دسته‌بندی می‌شوند؛ به‌طور مثال:

• متخصصان بک‌اند در یک گروه،
• متخصصان فرانت‌اند در گروهی دیگر،
• و همین‌طور سایر تخصص‌ها.

اما گاهی سیاست‌های سازمانی ایجاب می‌کند این ساختار تغییر کند.

به گفته حق‌بین:
"معماری این تیم‌ها تغییر پیدا می‌کند و در این قضیه خیلی مهم است که ما بتوانیم در معماری جدید نقش خودمان را زود پیدا کنیم."

مقاومت در برابر تغییر: چالش همیشگی

بسیاری از متخصصان در مواجهه با تغییرات ساختاری مقاومت نشان می‌دهند. این مقاومت اغلب از میل به ماندن در محدوده امن و آشنا نشأت می‌گیرد. اما آیا ماندن در این محدوده همیشه بهترین انتخاب است؟

حق‌بین می‌گوید:
"خیلی از بچه‌ها در این موارد مقاومت می‌کنند و دوست دارند در ساختار قبلی و در دایرهٔ امنشان بمانند."

با این حال، واقعیت این است که هر تغییری صرفاً منفی نیست و می‌تواند فرصت‌های جدیدی را پیش روی ما قرار دهد.

از ساختار افقی به عمودی: تجربه اسنپ

یکی از نمونه‌های موفق تغییر ساختار تیم‌ها در ایران، تجربه شرکت اسنپ است. حق‌بین توضیح می‌دهد:
"در شرکت اسنپ، تیم‌ها به این صورت بودند که بچه‌های بک‌اند در کنار هم بودند، بچه‌های فرانت‌اند در کنار هم، بچه‌های تست در کنار هم بودند. بعد از این تغییر، ساختار تیم‌ها به صورت عمودی درآمدند یا می‌توانیم بگوییم ساختارهای تِرایب که شرکت اسپاتیفای هم از همین ساختار استفاده می‌کند."

ساختار ترایب (Tribe): رویکردی نوین در تیم‌سازی

ساختار ترایب که در برخی سازمان‌های جهانی مانند اسپاتیفای نیز رایج است، تیم‌ها را بر اساس دامنه کسب‌وکار سازماندهی می‌کند، نه صرفاً بر اساس تخصص فنی. این رویکرد مزایای متعددی دارد:

• مالکیت سرویس‌ها: گروه‌ها با توجه به دامنهٔ بیزینسی‌شان مالک سرویس‌های مشخصی می‌شوند.
• همکاری بین تخصصی: متخصصان پروداکت، تست، بک‌اند، فرانت‌اند و موبایل در کنار هم کار می‌کنند.
• تمرکز بر مسئله: همه اعضای تیم روی یک مسئله مشترک تمرکز می‌کنند.

حق‌بین توضیح می‌دهد:
"در این ساختار، ارتباطات ما بیشتر می‌شود. ما می‌توانیم در کنار افرادی قرار بگیریم که به یک مسئلهٔ یکسان از نگاه‌های متفاوتی نگاه می‌کنند و این‌ها خیلی به تجربهٔ ما می‌تواند اضافه کند."

چالش‌های تغییر ساختار تیم‌ها

با وجود مزایای ذکر شده، تغییرات ساختاری همیشه با چالش‌هایی همراه است. برخی از این چالش‌ها عبارت‌اند از:

• کاهش بهره‌وری در کوتاه‌مدت: اعضای تیم ممکن است زمان بیشتری برای تطبیق با ساختار جدید نیاز داشته باشند.
• مقاومت اعضای تیم: بسیاری از افراد تمایل دارند در محدوده امن و آشنای خود باقی بمانند.
• مشکلات ارتباطی: تغییر در ساختار ممکن است باعث سردرگمی در نقش‌ها و مسئولیت‌ها شود.

راهکارهایی برای موفقیت در ساختارهای جدید

برای موفقیت در ساختارهای تیمی جدید، مسعود حق‌بین چند راهکار کلیدی ارائه می‌دهد:

۱. گسترش شبکه ارتباطی

"با افراد مختلف ارتباطات بیشتری شکل دهید."
ارتباطات گسترده با اعضای تیم‌های مختلف می‌تواند باعث تقویت همکاری و کاهش مقاومت در برابر تغییر شود.

۲. پذیرش و انعطاف‌پذیری

"خیلی باز باشید و پذیرای تغییرات."
انعطاف‌پذیری در مواجهه با ساختار جدید نه‌تنها به سازگاری سریع‌تر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند فرصت‌های جدیدی را ایجاد کند.

۳. ارتباط با متخصصان سایر حوزه‌ها

"با افرادی که در پوزیشن‌های دیگر هستند ارتباط بگیرید."
این ارتباطات می‌توانند دیدگاه‌های جدیدی را به شما منتقل کنند و دانش شما را گسترش دهند.

۴. توسعه دایره آشنایی

"دایرهٔ آشنایی خودتان را گسترش دهید."
شناخت افراد جدید و همکاری با آن‌ها می‌تواند مهارت‌های میان‌رشته‌ای شما را تقویت کند.

ابزارها و فناوری‌های مرتبط با ساختارهای ترایب

برای بهره‌برداری بهتر از ساختارهای ترایب، استفاده از ابزارهای مدرن می‌تواند بسیار مفید باشد. برخی از این ابزارها عبارت‌اند از:

• Jira: مدیریت پروژه و وظایف تیمی.
• Confluence: مستندسازی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات تیمی.
• Slack: ارتباطات سریع و چت‌های تیمی.
• Miro: همکاری بصری و طراحی مشترک.

پیشنهاد تمرین عملی

تمرین: برای یک هفته، تلاش کنید با حداقل سه نفر از اعضای تیم که در تخصص شما نیستند ارتباط برقرار کنید. از آن‌ها بپرسید چگونه به مسائل روزانه نگاه می‌کنند و چه ابزارها یا تکنیک‌هایی برای حل مشکلات استفاده می‌کنند. این تمرین به شما کمک می‌کند تا دیدگاه‌های جدیدی کسب کنید و مهارت‌های میان‌رشته‌ای خود را توسعه دهید.

جمع‌بندی: تغییر به عنوان فرصت

تغییر ساختار تیم‌ها، گرچه در ابتدا چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد، می‌تواند دریچه‌ای به سوی فرصت‌های جدید باشد. با پذیرش این تغییرات و اتخاذ رویکردی فعال در برقراری ارتباطات جدید، می‌توانید:

• مهارت‌های میان‌رشته‌ای کسب کنید،
• دیدگاه جامع‌تری نسبت به محصول پیدا کنید،
• شبکه حرفه‌ای خود را گسترش دهید،
• و قابلیت سازگاری خود را تقویت کنید.

پیشنهاد کاربردی: در مواجهه با تغییرات ساختاری، به جای مقاومت، یک هفته اول را به شناخت فرصت‌های جدید و برقراری ارتباطات تازه اختصاص دهید. یادداشت کنید چه چیزهای جدیدی می‌توانید از همکاران با تخصص‌های متفاوت بیاموزید و چطور این دانش جدید می‌تواند به رشد حرفه‌ای شما کمک کند.