در عصر دیجیتال که زندگی ما در بسیاری از جنبه‌ها به تکنولوژی وابسته است، دانستن اطلاعات پایه درباره‌ی سیستم‌ عامل‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. یکی از این سیستم‌ عامل‌ها که از دهه‌ها پیش تاکنون نقش بسزایی در پیشبرد فناوری داشته است، لینوکس نام دارد. این مقاله به بررسی جامع لینوکس، از معرفی ابتدایی تا کاربردها و تأثیرات آن بر صنعت فناوری می‌پردازد.

لینوکس چیست؟

لینوکس یک سیستم عامل متن‌باز (open-source) است که تحت لیسانس عمومی GNU منتشر می‌شود. این سیستم عامل به کاربران امکان می‌دهد تا کد منبع آن را مشاهده کنند، تغییر دهند و یا به اشتراک بگذارند. هسته لینوکس، که قلب این سیستم عامل است، در اصل توسط لینوس توروالدز توسعه یافته و به سرعت توسط توسعه‌دهندگان و شرکت‌ها به عنوان بستری برای توسعه برنامه‌های کاربردی و سرویس‌ها پذیرفته شد.

لینوکس به خاطر قابلیت سفارشی‌سازی بالا و امنیت قوی در بین کاربران فنی و شرکت‌های بزرگ محبوب است. این سیستم عامل در انواع دستگاه‌ها از جمله رایانه‌های شخصی، سرورها، دستگاه‌های تعبیه شده و حتی سوپرکامپیوترها استفاده می‌شود. تنوع در توزیع‌ها، از اوبونتو و فدورا گرفته تا سنت او اس و دبیان، به کاربران اجازه می‌دهد که سیستم عامل را بر اساس نیازهای خود تنظیم کنند.

تاریخچه لینوکس

تاریخچه لینوکس به اوایل دهه ۹۰ میلادی بازمی‌گردد، زمانی که لینوس توروالدز، دانشجوی جوان دانشگاه هلسینکی، تصمیم گرفت تا نسخه‌ای از سیستم عامل مینیکس (که مبتنی بر یونیکس بود) را بهبود بخشد. لینوس نخستین نسخه از هسته لینوکس را در سپتامبر ۱۹۹۱ منتشر کرد و آن را به صورت رایگان در دسترس جامعه جهانی قرار داد. این کار او با استقبال گسترده‌ای مواجه شد، و به سرعت توسعه‌دهندگانی از سراسر جهان شروع به کار بر روی بهبود این هسته کردند.

لینوکس با پیشرفته‌تر شدن به تدریج به عنوان یک گزینه جایگزین برای سیستم‌ عامل‌های دیگر، به ویژه در سرورها و مراکز داده، مطرح شد. این سیستم عامل به خاطر ثبات، امنیت و هزینه پایین‌تر در مقایسه با سایر سیستم‌ عامل‌ها مانند ویندوز، به سرعت جای خود را در صنعت باز کرد.

در دهه‌های بعد، شرکت‌های بزرگی مانند IBM، Red Hat و Novell سرمایه‌گذاری‌های کلانی در توسعه لینوکس انجام دادند، که به پیشرفت سریع‌تر و پذیرش گسترده‌تر این سیستم عامل کمک کرد. با پشتیبانی این شرکت‌ها، لینوکس توانست از یک پروژه دانشجویی به یک پلتفرم جهانی تبدیل شود که در انواع مختلفی از سخت‌افزارها و برنامه‌های کاربردی استفاده می‌شود.

تاریخچه این پلتفرم نشان‌دهنده قدرت و تاثیر جامعه متن‌باز است، که چگونه یک ایده می‌تواند با همکاری و پشتیبانی جهانی به یک حرکت فناوری بزرگ تبدیل شود. این سیستم عامل همچنان در حال توسعه و تطبیق با نیازهای جدید است و به نظر می‌رسد که در آینده نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران عرصه فناوری باقی خواهد ماند.

اجزاء و معماری لینوکس

سیستم عامل لینوکس از چندین بخش مختلف تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در کارکرد کلی و کارایی سیستم ایفا می‌کنند.

• بوت‌لودر (Bootloader): نرم‌افزاری که فرآیند بوت کامپیوتر را مدیریت می‌کند. برای اکثر کاربران، این بخش تنها به صورت یک صفحه اولیه ظاهر شده و سپس ناپدید می‌شود تا سیستم عامل بوت شود.
• هسته (Kernel): این قسمت از سیستم، که به صورت رسمی «لینوکس» نامیده می‌شود، هسته مرکزی سیستم است و وظیفه مدیریت CPU، حافظه و دستگاه‌های جانبی را بر عهده دارد. هسته پایین‌ترین سطح سیستم عامل را تشکیل می‌دهد.
• سیستم آغازین (Init system): این زیرسیستم مسئول بوت‌شدن فضای کاربر و کنترل دیمون‌ها (daemon) است. یکی از رایج‌ترین سیستم‌های آغازین، systemd است که البته یکی از بحث‌برانگیزترین‌ها نیز محسوب می‌شود. این سیستم آغازین وظیفه مدیریت فرآیند بوت را پس از انتقال اولیه از بوت‌لودر (مثلاً GRUB یا GRand Unified Bootloader) بر عهده دارد.
• دیمون‌ها (Daemons): این سرویس‌های پس‌زمینه (چاپ، صدا، زمان‌بندی و غیره) هستند که یا در زمان بوت یا پس از ورود شما به محیط دسکتاپ فعال می‌شوند.
• سرور گرافیکی (Graphical server): این زیرسیستم مسئول نمایش گرافیک‌ها بر روی مانیتور شما است. این بخش معمولاً به عنوان X server یا فقط X شناخته می‌شود.

محیط دسکتاپ (Desktop environment): این بخشی است که کاربران با آن تعامل دارند. محیط‌های دسکتاپ متعددی وجود دارند که می‌توان از میان آن‌ها انتخاب کرد (مانند GNOME, Cinnamon, Mate, Pantheon, Enlightenment, KDE, Xfce و غیره). هر محیط دسکتاپ شامل برنامه‌های داخلی می‌شود (مانند مدیران فایل، ابزارهای پیکربندی، مرورگرهای وب و بازی‌ها).

• برنامه‌ها (Applications): محیط‌های دسکتاپ تمامی برنامه‌های موجود را ارائه نمی‌دهند. همانند ویندوز و macOS، لینوکس هزاران برنامه با کیفیت بالا را ارائه می‌دهد که به راحتی قابل یافتن و نصب هستند. اکثر توزیع‌های مدرن لینوکس شامل ابزارهای شبیه به App Store هستند که نصب برنامه‌ها را متمرکز و ساده می‌کنند. به عنوان مثال، اوبونتو لینوکس دارای Ubuntu Software Center است (که بازنامگذاری شده از GNOME Software) که به شما امکان می‌دهد به سرعت در میان هزاران برنامه جستجو کنید و آن‌ها را از یک مکان مرکزی نصب کنید.

هسته (Kernel) لینوکس چیست؟

هسته یا کرنل لینوکس، که در واقع قلب تپنده‌ی هر سیستم عاملی به شمار می‌رود، نقش اساسی در ارتباط بین نرم‌افزار و سخت‌افزار سیستم دارد. هسته لینوکس به عنوان پایین‌ترین سطح اجزای نرم‌افزاری سیستم عامل، وظایف مختلفی را بر عهده دارد که تضمین کننده‌ی کارایی، امنیت و پایداری سیستم است.

وظایف اصلی هسته لینوکس

در این بخش به بررسی برخی از اصلی‌ترین وظایف هسته لینوکس می‌پردازیم.

• ذخیره‌سازی داده‌ها: هسته اطمینان حاصل می‌کند که داده‌ها به طور موثر در حافظه‌های دسترسی تصادفی (RAM) و یا در حافظه‌های دائمی ذخیره شوند. این عملیات می‌تواند شامل کار با فایل سیستم مجازی باشد که به سیستم اجازه می‌دهد داده‌ها را در انواع مختلف حافظه و با فرمت‌های متفاوت ذخیره کند.
• دسترسی به شبکه: هسته لینوکس مدیریت ارتباطات شبکه را بر عهده دارد، که شامل تنظیم پروتکل‌های شبکه، مدیریت ترافیک و حفظ امنیت اطلاعات منتقل شده بین دستگاه‌ها در شبکه است.
• زمان‌بندی: کنترل زمان‌بندی عملیات‌ها و برنامه‌ها یکی دیگر از وظایف کلیدی هسته است. این شامل مدیریت منابع CPU برای اجرای برنامه‌ها در زمان‌های مشخص و تضمین پاسخگویی سریع سیستم به درخواست‌های کاربر است.
• ابزارهای ورودی و هسته لینوکس امکان تعامل با دستگاه‌های ورودی و خروجی مانند موس، کیبورد، وب‌کم و دستگاه‌های USB را فراهم می‌آورد. مدیریت درایورها و تضمین سازگاری آن‌ها با سخت‌افزارهای مختلف نیز بخشی از این فرایند است.
• امنیت: امنیت در هسته لینوکس یک اولویت بالا دارد و شامل حفاظت از منابع سیستم در برابر دسترسی‌های غیرمجاز و مدیریت دسترسی‌های کاربران و گروه‌های کاربری مختلف می‌شود. هسته تضمین می‌کند که فعالیت‌های سیستمی به گونه‌ای انجام شوند که حداکثر امنیت را برای کاربران و داده‌ها فراهم آورد.
  هسته لینوکس به دلیل ماهیت متن‌باز و توسعه جمعی (collaborative development)، به طور مداوم در حال به‌روزرسانی و بهبود است تا بتواند بهترین عملکرد و امنیت را در مقابله با تهدیدات نوظهور فراهم کند. این انعطاف‌پذیری و قابلیت اطمینان بالا سبب شده تا لینوکس به عنوان یکی از پایدارترین و امن‌ترین سیستم‌ عامل‌ها در دنیای فناوری شناخته شود.

لینوکس نسبت به سایر سیستم عامل‌ها چه مزایایی دارد؟

در جهان فناوری که رقابت مداوم بین سیستم‌ عامل‌های مختلف وجود دارد، لینوکس به عنوان یک گزینه قابل توجه و جذاب برجسته شده است. این سیستم عامل، با ویژگی‌های منحصر به فرد و مزایای رقابتی خود، توانسته جایگاه ویژه‌ای در میان کاربران و توسعه‌دهندگان پیدا کند.

• رایگان و متن‌باز بودن: یکی از بارزترین مزیت‌های این پلتفرم، رایگان بودن آن است. کاربران می‌توانند سیستم عامل را بدون پرداخت هزینه‌ای برای لایسنس یا مجوزهای نرم‌افزاری نصب و استفاده کنند. علاوه بر این، به دلیل ماهیت متن‌باز، کاربران و توسعه‌دهندگان می‌توانند به کد منبع دسترسی داشته باشند و آن را بر اساس نیازهای خود تغییر دهند.
• امنیت بالا: لینوکس به طور گسترده‌ای به دلیل امنیت بالای خود شناخته شده است. این سیستم عامل به میزان کمتری نسبت به ویروس‌ها، بدافزارها و سایر تهدیدات امنیتی آسیب‌پذیر است. ساختار مدیریت دسترسی لینوکس اطمینان می‌دهد که فعالیت‌های مخرب بدون اجازه‌ی صریح از سوی مدیر سیستم امکان‌پذیر نیست.
• پایداری و قابل اطمینان بودن: این سیستم عامل به دلیل پایداری و قابلیت اطمینان بالا شهرت دارد. سرورهایی که بر پایه لینوکس اجرا می‌شوند، می‌توانند سال‌ها بدون نیاز به ریبوت شدن کار کنند، که این امر برای محیط‌های تجاری که به دنبال حداقل زمان توقف هستند، ایده‌آل است.
• مناسب برای توسعه‌دهندگان: لینوکس از تقریباً تمام زبان‌های برنامه‌نویسی پرکاربرد پشتیبانی می‌کند و با طیف وسیعی از ابزارهای توسعه سازگار است. ترمینال لینوکس، که امکانات بیشتری نسبت به خط فرمان ویندوز دارد، و پشتیبانی از SSH برای مدیریت سریع و امن سرورها، تجربه‌ای کارآمد و قدرتمند را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌آورد.
• انعطاف‌پذیری: لینوکس به دلیل انعطاف‌پذیری بالا در انواع محیط‌های کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ از سرورها و دسکتاپ‌ها گرفته تا دستگاه‌های تعبیه شده و ابرکامپیوترها. این سیستم عامل می‌تواند در اندازه‌ها و با پیکربندی‌های متنوعی تنظیم و استفاده شود، که این برای سازمان‌ها و افرادی که به دنبال راه‌ حل‌های سفارشی هستند، ایده‌آل است.

این ویژگی‌ها و مزایا توضیح می‌دهند که چرا لینوکس به یکی از محبوب‌ترین سیستم‌ عامل‌ها در جهان تبدیل شده است، و چرا بسیاری از کاربران و سازمان‌ها از سیستم‌ عامل‌های تجاری معمول به سمت لینوکس روی آورده‌اند.

کاربردهای لینوکس

لینوکس به دلیل انعطاف‌پذیری، امنیت بالا، و پایداری شگفت‌انگیز خود، در طیف وسیعی از دستگاه‌ها و محیط‌ها به کار گرفته می‌شود. این سیستم عامل متن‌باز نه تنها در میان افراد فناوری‌ دوست بلکه در بین بزرگ‌ترین شرکت‌ها و سازمان‌های جهانی نیز محبوبیت دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین کاربردهای این سیستم عامل اشاره می‌کنیم.

• سرورها و مراکز داده: لینوکس به عنوان بستری قدرتمند برای سرورهای وب، پایگاه‌داده، فایل‌سرورها و ایمیل سرورها شناخته می‌شود. این سیستم عامل به خاطر قابلیت مقیاس‌پذیری، پایداری بالا و هزینه‌های نگهداری پایین در مراکز داده و زیرساخت‌های ابری به وفور استفاده می‌شود.
• دستگاه‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ: با وجود توزیع‌های کاربرپسندی مانند اوبونتو و فدورا، لینوکس گزینه‌ای عالی برای استفاده‌های روزمره و تخصصی است. این توزیع‌ها مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی نظیر مرورگرهای وب، ابزارهای دفتری، و نرم‌افزارهای گرافیکی را ارائه می‌دهند.
• دستگاه‌های هوشمند و تلفن‌های همراه: اندروید، که یکی از محبوب‌ترین سیستم‌ عامل‌های تلفن‌های هوشمند است، بر پایه لینوکس طراحی شده و در بیشتر دستگاه‌های موبایل مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• اینترنت اشیاء (IoT): این سیستم عامل به دلیل کم‌حجم و قابل انعطاف بودن، در دستگاه‌های IoT مختلف مانند دستگاه‌های هوشمند خانگی، سیستم‌های هوشمند خودرو و دستگاه‌های پزشکی استفاده می‌شود.
• توسعه نرم‌افزار: لینوکس محیطی مطلوب برای برنامه‌نویسان به شمار می‌رود که از زبان‌های برنامه‌نویسی متداول پشتیبانی می‌کند و دسترسی به طیف وسیعی از ابزارهای توسعه متن‌باز را فراهم می‌آورد.
• کاربردهای تجاری: شرکت‌های بزرگ مانند سونی و مایکروسافت لینوکس را برای محصولات خود به کار می‌برند. به عنوان مثال، سونی برای کنسول بازی PlayStation و نینتندو برای GameCube از لینوکس استفاده کرده‌اند. این استفاده به دلیل قابلیت اجرای لینوکس روی طیف گسترده‌ای از سخت‌افزارها و صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید است.

کاربردهای گسترده و متنوع لینوکس نشان‌دهنده قابلیت‌های فوق‌العاده این سیستم عامل متن‌باز است که در تمامی زمینه‌های فناوری اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرد و به افراد و سازمان‌ها امکان می‌دهد تا با کارایی و امنیت بالا به اهداف خود دست یابند.

توزیع لینوکس چیست؟

توزیع لینوکس، نسخه‌ای سفارشی و کامل از سیستم عامل لینوکس است که شامل هسته لینوکس و مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای اضافی می‌باشد. این نرم‌افزارها می‌توانند شامل محیط‌های گرافیکی، برنامه‌های کاربردی، کتابخانه‌ها و ابزارهای مدیریتی باشند. هر توزیع لینوکس ممکن است برای کاربردهای خاصی طراحی شده باشد، مانند استفاده در سرورها، دستگاه‌های تعبیه شده، دسکتاپ‌ها یا لپ‌تاپ‌ها.

انواع توزیع‌های لینوکس و کاربردهای آن‌ها

• اوبونتو (Ubuntu): یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس برای کاربران دسکتاپ است. اوبونتو کاربرپسند است و دارای مخزن نرم‌افزاری وسیعی است که نصب و مدیریت برنامه‌ها را آسان می‌کند.
• فدورا (Fedora): این توزیع به دلیل پیشرو بودن در معرفی نوآوری‌های تکنولوژیکی شناخته شده است. فدورا اغلب ویژگی‌های جدیدی را پیش از دیگر توزیع‌ها معرفی می‌کند. این توزیع برای توسعه‌دهندگان و کاربرانی که تمایل به استفاده از آخرین فناوری‌ها دارند، ایده‌آل است.
• دبیان (Debian): معروف به پایداری و امنیت، دبیان پایه‌ای برای تعدادی دیگر از توزیع‌ها، از جمله اوبونتو و مینت، فراهم می‌آورد. دبیان مناسب برای کاربرانی است که به دنبال یک سیستم عامل قابل اعتماد و مستحکم هستند.
• سنت‌او‌اس (CentOS): نسخه مجانی و متن باز ردهت اینترپرایز لینوکس که برای استفاده در سرورها و مراکز داده طراحی شده است. این توزیع برای کسب‌وکارها و سازمان‌هایی که به دنبال یک سیستم عامل با پشتیبانی طولانی مدت هستند، مناسب است.

کدام توزیع لینوکس را انتخاب کنیم؟

انتخاب یک توزیع لینوکس بستگی به نیازها، تجربیات و ترجیحات شخصی شما دارد. در اینجا چند نکته برای کمک به انتخاب توزیع مناسب آورده شده است.

• نوع استفاده: آیا به دنبال یک سیستم عامل برای دسکتاپ، سرور، لپ‌تاپ یا دستگاه تعبیه شده هستید؟ برای مثال، اوبونتو و فدورا گزینه‌های خوبی برای دسکتاپ‌ها هستند در حالی که سنت‌او‌اس و دبیان برای سرورها مناسب‌ترند.
• سطح تجربه: برخی توزیع‌ها مانند اوبونتو برای تازه‌کارها مناسب‌تر هستند، در حالی که توزیع‌هایی مانند آرچ لینوکس برای کاربران پیشرفته‌تر طراحی شده‌اند.
• پشتیبانی و جامعه کاربری: انتخاب توزیعی با یک جامعه کاربری فعال و منابع پشتیبانی قوی می‌تواند در حل مشکلات و یادگیری سیستم عامل بسیار کمک‌کننده باشد.
• نیازهای سخت‌افزاری: برخی توزیع‌ها ممکن است برای سخت‌افزار قدیمی‌تر بهینه‌شده باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است نیاز به منابع سخت‌افزاری بیشتری داشته باشند.
  با در نظر گرفتن این عوامل، شما می‌توانید توزیعی را انتخاب کنید که بهترین پاسخگوی نیازها و ترجیحات شما باشد.

یونیکس (Unix) چیست

یونیکس یک سیستم عامل چندکاربره و چندوظیفه‌ای است که در اواخر دهه ۱۹۶۰ توسط کن تامپسون، دنیس ریچی، و دیگران در آزمایشگاه‌های بل توسعه یافت. یونیکس برای انعطاف‌پذیری و قابلیت اطمینان بالا طراحی شده و در محیط‌های تجاری، آکادمیک و سرورهای قدرتمند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تفاوت‌های اصلی بین یونیکس و لینوکس

در زیر به برخی از تفاوت‌های اصلی میان یونیکس و لینوکس می‌پردازیم:

متن باز در برابر متن بسته

اصلی‌ترین تفاوت بین یونیکس و لینوکس در مدل‌های توزیع و دسترسی به کد منبع آن‌ها می‌باشد.

• یونیکس: اغلب نسخه‌های یونیکس تجاری هستند و به عنوان نرم‌افزار منبع بسته فروخته می‌شوند. این بدان معناست که کد منبع آن‌ها به طور عمومی در دسترس نیست و تغییر یا سفارشی‌سازی آن محدود به لایسنس‌های خریداری شده است.
• لینوکس: به عنوان یک سیستم عامل متن‌باز، لینوکس اجازه می‌دهد که کاربران و توسعه‌دهندگان به کد منبع دسترسی داشته باشند و آن را مطابق با نیازهای خود تغییر دهند. این امر اجازه می‌دهد لینوکس برای طیف وسیعی از سخت‌افزارها و مقاصد استفاده شود.

معماری و پشتیبانی

یونیکس و لینوکس هر دو انواع مختلفی از معماری‌ها و سخت‌افزارها را پشتیبانی می‌کنند، اما رویکردهای آن‌ها به این پشتیبانی می‌تواند متفاوت باشد.

• یونیکس: برخی از نسخه‌های یونیکس مانند Solaris، AIX و HP-UX برای معماری‌های خاص و غالباً در سخت‌افزارهای خاص شرکتی طراحی شده‌اند.
• لینوکس: این سیستم عامل قادر است بر روی انواع مختلفی از سخت‌افزارها، از کامپیوترهای شخصی گرفته تا سرورهای بزرگ و حتی دستگاه‌های تعبیه شده مانند رزبری پای، اجرا شود.

مجوزها و هزینه‌ها

تفاوت در مجوزها و هزینه‌های مرتبط با یونیکس و لینوکس می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر انتخاب بین این دو سیستم عامل داشته باشد.

• یونیکس: به دلیل مالکیت تجاری، استفاده از یونیکس اغلب نیاز به خرید لایسنس دارد، که می‌تواند هزینه‌بر باشد.
• لینوکس: عموماً رایگان است و فقط هزینه‌های مربوط به پشتیبانی فنی یا نسخه‌های تجاری خاص ممکن است اعمال شود.

توسعه و پشتیبانی جامعه

جامعه توسعه‌دهندگان و کاربران در پشتیبانی و توسعه یونیکس و لینوکس نقش کلیدی دارند.

• یونیکس: توسعه و پشتیبانی آن بیشتر تحت کنترل شرکت‌های خاصی است که دارایی‌های نرم‌افزاری را مدیریت می‌کنند.
• لینوکس: دارای یک جامعه بزرگ و فعال از کاربران و توسعه‌دهندگان است که به طور مداوم به بهبود و توسعه توزیع‌ها و بسته‌های نرم‌افزاری می‌پردازند.
  این تفاوت‌ها نشان‌دهنده دو رویکرد متفاوت در توسعه و استفاده از سیستم‌ عامل‌ها است که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. لینوکس، با توجه به انعطاف‌پذیری و دسترسی آزاد به منابع، گزینه‌ای محبوب برای افراد، توسعه‌دهندگان و شرکت‌ها است که به دنبال راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه و قابل سفارشی‌سازی هستند.

فایل آموزش Valet Linux Plus

دانلود

تفاوت‌های اصلی بین لینوکس و ویندوز

لینوکس و ویندوز دو سیستم عامل بسیار رایج با مشخصات و ویژگی‌های متفاوت هستند که هر کدام برای نیازها و کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. درک تفاوت‌های اساسی بین این دو می‌تواند به کاربران کمک کند تا بر اساس نیازهای خود بهترین انتخاب را داشته باشند.

این جدول تفاوت‌های اصلی بین دو سیستم عامل را به طور خلاصه و مقایسه‌ای بیان می‌کند و به کاربران کمک می‌کند تا بر اساس ویژگی‌ها و نیازهای خاص خود بهترین انتخاب را داشته باشند.

آیا لینوکس قابلیت اجرای برنامه‌های ویندوز را دارد؟

بله، Linux قابلیت اجرای برنامه‌های ویندوز را دارد، اما نه به صورت مستقیم! لینوکس و ویندوز دو سیستم عامل متفاوت هستند و برنامه‌هایی که برای ویندوز توسعه داده شده‌اند، به طور مستقیم بر روی لینوکس قابل اجرا نیستند. با این حال، برای اجرای برنامه‌های ویندوز در Linux، راه‌هایی مانند استفاده از نرم‌افزارهای امولیشن (مانند Wine و CrossOver) یا مجازی‌سازی (مانند VirtualBox و VMware) وجود دارد. این روش‌ها به شما امکان می‌دهند برنامه‌های ویندوز را در Linux اجرا کنید، اما نیازمند تنظیمات و کانفیگ مشخصی هستند.

مزایا و معایب لینوکس

لینوکس به عنوان یکی از سیستم‌ عامل‌های محبوب و متن‌باز، هم مزایای قابل توجهی دارد و هم معایبی که ممکن است برای برخی کاربران چالش‌برانگیز باشد. در این بخش، به بررسی دقیق‌تر این نکات خواهیم پرداخت.

مزایای استفاده از لینوکس

• نرم‌افزار متن‌باز: هسته لینوکس تحت لایسنس نرم‌افزار متن‌باز GNU GPL منتشر شده است. بیشتر توزیع‌ها شامل صدها برنامه در تقریباً هر دسته‌ای هستند و بسیاری از آن‌ها شامل نرم‌افزارهای اختصاصی مانند درایورهای دستگاه‌ها نیز می‌شوند.
• هزینه‌های لایسنس: برخلاف ویندوز مایکروسافت یا macOS اپل، لینوکس هیچ هزینه لایسنس مشخصی ندارد. در حالی که پشتیبانی از سیستم عامل توسط بسیاری از فروشندگان لینوکس با هزینه ارائه می‌شود، خود سیستم عامل رایگان برای کپی و استفاده است.
• قابلیت اطمینان: لینوکس به عنوان یک سیستم عامل قابل اعتماد شناخته شده و با به‌روزرسانی‌های امنیتی خوب پشتیبانی می‌شود. لینوکس همچنین برای ثبات خود شناخته شده است و می‌تواند در اکثر شرایط به خوبی اجرا شود.
• سازگاری با نسخه قدیمی‌تر: لینوکس و سایر نرم‌افزارهای متن‌باز معمولاً هنگام ارائه به‌روزرسانی‌های امنیتی و عملکردی، عملکردهای اصلی را حفظ می‌کنند. تنظیمات و اسکریپت‌های شل احتمالاً حتی پس از اعمال به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری تغییر نخواهند کرد.
• گزینه‌های متعدد: با صدها توزیع موجود، هزاران برنامه و تقریباً گزینه‌های بی‌نهایت برای پیکربندی، کامپایل و اجرای لینوکس روی تقریباً هر پلتفرم سخت‌افزاری، می‌توان لینوکس را برای اکثر کاربردها بهینه‌سازی کرد.

معایب استفاده از لینوکس

• نبود استاندارد مشخص: نبود نسخه استاندارد لینوکس می‌تواند برای بهینه‌سازی لینوکس برای کاربردهای خاص مناسب باشد، اما این فقدان استانداردسازی ممکن است در مواردی که نیاز به نصب و پیکربندی یکسان و یکدست در محیط‌های متعدد است، به عنوان مانع عمل کند. همچنین تنوع گسترده گزینه‌ها می‌تواند پشتیبانی را پیچیده کند.
• هزینه‌های پشتیبانی: در حالی که لینوکس بدون هزینه لایسنس در دسترس است، پشتیبانی رایگان نیست. اکثر توزیع‌کنندگان لینوکس سازمانی مانند SUSE و Red Hat قراردادهای پشتیبانی ارائه می‌دهند که بسته به شرایط، ممکن است هزینه‌های قابل توجهی داشته باشند.
• نرم‌افزارهای اختصاصی: نرم‌افزارهای دسکتاپ محصولی مانند مایکروسافت آفیس قابل استفاده در دسکتاپ‌های لینوکس نیستند و سایر نرم‌افزارهای اختصاصی ممکن است برای پلتفرم‌های لینوکس در دسترس نباشند.
• سخت‌افزارهای بدون پشتیبانی: در حالی که بسیاری از تولیدکنندگان سخت‌افزار درایورهای لینوکس را برای محصولات خود فراهم می‌کنند، بسیاری دیگر این کار را نمی‌کنند.
• منحنی یادگیری تند: بسیاری از کاربران برای یادگیری استفاده از دسکتاپ لینوکس یا برنامه‌های مبتنی بر لینوکس با چالش مواجه هستند.
  این تفاوت‌ها نشان‌دهنده دو وجه لینوکس هستند؛ یکی به عنوان سیستم عاملی قدرتمند با گزینه‌های سفارشی‌سازی بالا و دیگری به عنوان یک پلتفرم که ممکن است برای برخی کاربردها و کاربران چالش‌برانگیز باشد.

نصب لینوکس

در این بخش ما فرآیند دانلود، ایجاد یک USB یا DVD قابل بوت، و نصب توزیع لینوکس انتخابی شما را قدم به قدم پیش خواهیم برد. همچنین به موارد مهمی مانند دوال‌بوتینگ، پارتیشن‌بندی، و سازگاری سخت‌افزاری خواهیم پرداخت. 

توجه: فرآیند نصب بسیار حیاتی است، لطفاً در طول این فرآیند دقت کنید و قبل از ادامه، داده‌های خود را پشتیبان‌گیری کنید.

گام 1: انتخاب توزیع لینوکس

قبل از شروع فرآیند نصب، شما باید یک توزیع لینوکس را که متناسب با نیازهای شما باشد انتخاب کنید. همانطور که در بخش‌های قبل ذکر شد، گزینه‌های محبوب شامل اوبونتو، فدورا، و دبیان می‌باشند. به وب‌سایت رسمی توزیع انتخابی خود بروید و آخرین تصویر ISO را قبل از ادامه دانلود کنید. اگر تازه کار هستید، من اوبونتو را به خاطر کاربردی بودنش پیشنهاد می‌کنم. شما می‌توانید آن را از اینجا دانلود کنید.

گام 2: ایجاد یک USB یا DVD قابل بوت

برای ادامه‌ی نصب لینوکس، شما باید یک رسانه قابل بوت بسازید تا بتوانید کامپیوتر خود را با استفاده از آن بوت کنید. این کار را می‌توان با استفاده از USB یا DVD انجام داد. در اینجا مراحل ایجاد یک USB قابل بوت آورده شده است.

ایجاد یک USB قابل بوت

• دانلود نرم‌افزار: Rufus (برای ویندوز) یا Etcher (برای macOS/ویندوز/لینوکس) را دانلود کنید. این ابزارها به صورت رایگان برای ساخت درایوهای USB قابل بوت در دسترس هستند.
• وصل کردن USB: یک درایو فلش USB با حجم 8 گیگابایت یا بیشتر به کامپیوتر خود وصل کنید.
• اجرای برنامه: Rufus یا Etcher را باز کنید.
• انتخاب فایل ISO: فایل ISO دانلود شده را به عنوان منبع انتخاب کنید.
• انتخاب درایو USB: درایو USB که می‌خواهید لینوکس را بر روی آن نصب کنید را انتخاب کنید.
• شروع فرآیند: بر روی دکمه "Start" در Rufus یا "Flash" در Etcher کلیک کنید تا فرآیند ساخت USB قابل بوت شروع شود.

ایجاد یک DVD قابل بوت

در دنیای مدرن امروزی شاید کمتر کسی از DVD استفاده کند، اما بیایید برای این دسته از کاربران نیز راهنمایی ارائه دهیم.

• قرار دادن DVD خالی: یک دیسک DVD خالی را داخل درایو DVD کامپیوتر خود قرار دهید.
• استفاده از نرم‌افزار رایت دیسک: برای رایت تصویر ISO دانلود شده بر روی DVD، از نرم‌افزارهایی مانند Brasero (برای لینوکس)، ImgBurn (برای ویندوز)، یا Burn (برای macOS) استفاده کنید.

گام 3: بوت کردن از طریق USB/DVD

پس از آماده‌سازی رسانه نصب لینوکس (USB یا DVD)، باید سیستم خود را از طریق این رسانه بوت کنید. در این گام، شما کامپیوتر خود را به گونه‌ای تنظیم خواهید کرد تا از USB یا DVD شروع به بوت کند.

• راه‌اندازی مجدد کامپیوتر: کامپیوتر خود را ری‌استارت کنید و به تنظیمات BIOS/UEFI وارد شوید. این کار معمولاً با فشار دادن کلیدهای F2، F12، یا Del هنگام راه‌اندازی انجام می‌شود. توجه داشته باشید که کلید مورد نظر برای دسترسی به تنظیمات BIOS/UEFI در هر کامپیوتری ممکن است متفاوت باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های مختلف دسترسی به این تنظیمات، اینجا کلیک کنید.
• تغییر ترتیب بوت: ترتیب بوت را تغییر دهید تا درایو USB یا DVD در اولویت قرار گیرد. مطمئن شوید که هیچ درایو USB یا DVD دیگری به سیستم متصل نباشد که ممکن است باعث اختلال در فرآیند بوت شود.
• ذخیره تغییرات و خروج: پس از اعمال تغییرات، تنظیمات BIOS/UEFI را ذخیره کنید و خارج شوید.

گام 4: نصب لینوکس (اوبونتو)

با استفاده از USB یا DVD که آماده کرده‌اید، سیستم را بوت کنید. پس از این، شما مستقیماً با رابط نصب‌کننده توزیع لینوکس روبرو خواهید شد.

• انتخاب گزینه نصب اوبونتو: در منوی بوت، گزینه "Install Ubuntu" را انتخاب کنید.
• راهنمای اولیه: هنگامی که برای اولین بار وارد لینوکس می‌شوید، معمولا با یک wizard تنظیم اولیه روبرو می‌شوید. این wizard شما را از طریق گزینه‌های مختلف پیکربندی هدایت می‌کند.
• زبان و منطقه: زبان و تنظیمات منطقه‌ای مورد نظر خود را انتخاب کنید.
• چیدمان کیبورد: چیدمان کیبورد خود را مطابق با کیبورد فیزیکی خود تنظیم کنید.
• تنظیمات Wi-Fi (در صورت لزوم): اگر از اتصال بی‌سیم استفاده می‌کنید، در این مرحله شبکه Wi-Fi خود را تنظیم کنید.
• حساب کاربری: یک حساب کاربری ایجاد کنید یا با حساب کاربری وارد شوید. توصیه می‌شود برای کارهای روزمره از یک حساب کاربری غیر-root استفاده کنید تا امنیت بیشتری داشته باشید.
• پارتیشن‌بندی: اکنون از شما پرسیده می‌شود که چگونه می‌خواهید لینوکس را نصب کنید. برای مبتدیان، توصیه می‌کنم لینوکس را در کنار ویندوز نصب کنید، اگر ویندوز نصب شده باشد. این امر باعث ایجاد یک تنظیم دوگانه (دوال-بوت) می‌شود، که به شما اجازه می‌دهد هنگام راه‌اندازی بین لینوکس و ویندوز انتخاب کنید. اگر می‌خواهید سیستم عامل فعلی خود را با لینوکس جایگزین کنید، گزینه 'Erase disk and install Ubuntu' را انتخاب کنید، اما مراقب باشید زیرا این کار تمام داده‌های موجود را پاک خواهد کرد.
• انتظار برای تکمیل فرایند نصب: صبر کنید تا فرآیند نصب به پایان برسد.

گام 5: تنظیمات پس از نصب

• خارج کردن USB/DVD و راه‌اندازی مجدد کامپیوتر: USB یا DVD را خارج کرده و کامپیوتر خود را ری‌استارت کنید.
  انتخاب توزیع لینوکس نصب شده از منوی بوت (در صورت دوال-بوتینگ).
• تکمیل تنظیم اولیه با دنبال کردن دستورالعمل‌های روی صفحه.
• به‌روزرسانی سیستم شما: پس از تکمیل تنظیمات اولیه، یکی از اولین وظایفی که باید انجام دهید به‌روزرسانی سیستم لینوکس شما است. توزیع‌های لینوکس به طور منظم به‌روزرسانی‌ها را شامل پچ‌های امنیتی (security patches) و بهبودهای نرم‌افزاری منتشر می‌کنند. معمولاً این کار از طریق یک مدیر بسته انجام می‌شود، که آخرین به‌روزرسانی‌ها را دانلود و نصب می‌کند. این مرحله برای حفظ امنیت و به‌روز بودن سیستم شما حیاتی است.

جمع‌بندی

تا اینجا، ما در این سری مقالات به بررسی لینوکس، تاریخچه آن، و اهمیتش پرداختیم و گام‌های نصب لینوکس بر روی کامپیوتر را توضیح دادیم. از انتخاب توزیع مناسب، دانلود تصویر ISO، آماده‌سازی رسانه‌ی قابل بوت، تنظیم BIOS/UEFI برای بوت از USB/DVD، تا مراحل نهایی نصب و پیکربندی اولیه سیستم پس از نصب.

نکات مهمی که باید در طی این فرآیند مد نظر داشته باشید شامل اهمیت پشتیبان‌گیری از داده‌ها قبل از نصب، دقت در انتخاب تنظیمات مناسب برای نیازهای شخصی و کاربری شما، و آپدیت‌های مداوم سیستم برای تأمین امنیت و عملکرد بهتر هستند.

لینوکس، با توجه به انعطاف‌پذیری، قابلیت شخصی‌سازی و هزینه‌های پایین‌تر نسبت به سایر سیستم‌عامل‌ها، گزینه‌ای مطلوب برای همه کاربران از مبتدی تا حرفه‌ای است. این سیستم عامل متن‌باز می‌تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای یادگیری، توسعه و انجام پروژه‌های مرتبط به فناوری مورد استفاده قرار گیرد.