امروزه کمتر کسی را میتوان پیدا کرد که نام سیستمعامل اندروید را نشنیده باشد؛ اما شکلگیری اندروید حاصل یک مسیر ساده و کوتاه نبوده است. در سالهایی که فناوریهای دیجیتال محدود به سیستمهای بزرگ، پرهزینه و غیرقابلحمل بودند، نیاز به یک بستر نرمافزاری انعطافپذیر برای دستگاههای هوشمند کوچک بهتدریج احساس شد. تلاشهای اولیه، از جمله سیستمعامل سیمبیان، اگرچه نقش مهمی در تولد گوشیهای هوشمند داشتند، اما به دلیل هزینههای بالا، محدودیتهای فنی، کندی بهروزرسانی و نارضایتی توسعهدهندگان، نتوانستند پاسخگوی آینده این بازار باشند.
در چنین فضایی، در سال ۲۰۰۳ اندی روبین و تیمش پروژه اندروید را با هدف ایجاد یک سیستمعامل متنباز و در دسترس آغاز کردند؛ سیستمی که وابسته به یک برند خاص نباشد و توسعهدهندگان بتوانند آزادانه روی آن فعالیت کنند. با ورود گوگل به این پروژه، اندروید بهسرعت مسیر رشد خود را پیدا کرد و به تدریج به پلتفرمی تبدیل شد که امروز قلب تپنده میلیونها گوشی هوشمند و دستگاه دیجیتال در سراسر جهان محسوب میشود.
اندروید یک سیستمعامل موبایل است که توسط گوگل توسعه داده میشود و بر پایه هسته لینوکس شکل گرفته است. این سیستمعامل در ابتدا برای دستگاههای لمسی مانند گوشیهای هوشمند و تبلتها طراحی شد، اما بهمرور دامنه استفاده از آن گسترش یافت. امروزه اندروید محبوبترین سیستمعامل موبایل جهان به شمار میرود و میلیاردها دستگاه فعال در سراسر دنیا از آن استفاده میکنند.

داستان اندروید به اوایل دهه ۲۰۰۰ بازمیگردد؛ زمانی که اندی روبین و تیمش ایده ساخت یک سیستمعامل متنباز برای دستگاههای هوشمند را مطرح کردند. در سال ۲۰۰۵، گوگل این تیم را خرید و مسیر توسعه اندروید وارد مرحلهای تازه شد. نتیجه این تصمیم، معرفی رسمی اندروید در سال ۲۰۰۷ و عرضه نخستین گوشی اندرویدی در سال ۲۰۰۸ بود.
اندروید از همان ابتدا با تکیه بر متنباز بودن و آزادی عمل توسعهدهندگان، رشد سریعی را تجربه کرد. این سیستمعامل در ادامه، با نسخههای مختلف و بهروزرسانیهای منظم، از یک پلتفرم ساده موبایلی به اکوسیستمی گسترده تبدیل شد که امروز در گوشیهای هوشمند، تبلتها، تلویزیونها، ساعتهای هوشمند و حتی خودروها حضور دارد.
انعطافپذیری بالا و تنوع گسترده دستگاهها، اندروید را به یکی از پرکاربردترین پلتفرمهای نرمافزاری تبدیل کرده است. این سیستمعامل در حوزههای مختلف نقش کلیدی ایفا میکند.

مهمترین و شناختهشدهترین کاربرد اندروید در گوشیهای هوشمند است. میلیونها اپلیکیشن در حوزههای ارتباطی، سرگرمی، مالی، آموزشی و سلامت برای اندروید توسعه داده شدهاند. همین تنوع باعث شده گوشیهای اندرویدی به ابزارهایی همهکاره برای زندگی روزمره تبدیل شوند.
اندروید در تبلتها نیز حضور پررنگی دارد. صفحهنمایش بزرگتر این دستگاهها آنها را برای مطالعه، طراحی، ویرایش محتوا و استفادههای آموزشی و کاری مناسب کرده است. تبلتهای اندرویدی بهویژه در محیطهای آموزشی و کاری کاربرد گستردهای دارند.
تلویزیونهای مبتنی بر Android TV امکان دسترسی به اینترنت، سرویسهای پخش آنلاین و اپلیکیشنهای متنوع را فراهم میکنند. استفاده از برنامههایی مانند یوتیوب، نتفلیکس و سرویسهای موسیقی، تجربه تماشای محتوا را به سطحی فراتر از تلویزیونهای سنتی میبرد.
اندروید در قالب Wear OS در ساعتهای هوشمند به کار گرفته میشود. این دستگاهها امکان پایش سلامت، مدیریت اعلانها، پاسخ به تماسها و استفاده از قابلیتهایی مانند GPS را فراهم میکنند و نقش مهمی در سبک زندگی دیجیتال دارند.
در حوزه خودروهای هوشمند، اندروید با پلتفرم Android Auto حضور دارد. این سیستم امکان مسیریابی، پخش موسیقی، مدیریت تماسها و استفاده ایمن از برخی اپلیکیشنها را در حین رانندگی فراهم میکند و تجربه رانندگی هوشمندتر و ایمنتری را ارائه میدهد.
تا اینجا دیدیم اندروید چگونه شکل گرفت و چه کاربردهایی دارد، اما نقطه قوت اصلی آن به آیندهاش برمیگردد. اندروید پلتفرمی است که مرز مشخصی برای رشد ندارد و همزمان با پیشرفت فناوری، خود را با نیازهای جدید تطبیق میدهد. هر روز حوزههای تازهای به اکوسیستم اندروید اضافه میشود و دامنه استفاده از آن فراتر از گوشیهای هوشمند گسترش مییابد.
محبوبیت اندروید تا حد زیادی به دلیل مجموعهای از قابلیتهای کاربردی و انعطافپذیر آن است. این ویژگیها تجربه کاربری را بهطور مداوم بهبود دادهاند:
اندروید با این قابلیتها، تنها یک سیستمعامل نیست؛ بلکه اکوسیستمی پویا است که تلاش میکند فناوری را سادهتر، در دسترستر و کاربردیتر کند.
"اندروید قدرت تکنولوژی را در دسترس همه قرار میدهد و این قدرت، جهان را تغییر میدهد." - اندی روبین
اندروید یک سیستمعامل پرکاربرد است که برای توسعه و استفاده از آن، یک چرخه مشخص طی میشود. این چرخه از مرحله تولید نرمافزار آغاز شده و به استفاده نهایی کاربران ختم میشود. آشنایی با این مراحل، درک بهتری از نحوه شکلگیری و استفاده از اپلیکیشنهای اندرویدی ایجاد میکند.
اندروید بر پایه هسته لینوکس توسعه یافته و از یک معماری لایهای استفاده میکند که هر لایه وظایف مشخصی را بر عهده دارد. این ساختار لایهای باعث شده اندروید هم انعطافپذیر باشد و هم امکان توسعه و نگهداری سادهتری داشته باشد.
اندروید استودیو یک محیط توسعه یکپارچه (IDE) برای ساخت اپلیکیشنهای اندرویدی است که بر پایه IntelliJ IDEA از شرکت JetBrains توسعه داده شده است. این پلتفرم مجموعهای از ابزارهای قدرتمند را برای نوشتن کد، طراحی رابط کاربری، اشکالزدایی (Debug) و مدیریت پروژهها در اختیار توسعهدهندگان قرار میدهد.
اگر مایل هستید با قابلیتهای این محیط توسعه بیشتر آشنا شوید و مراحل نصب و راهاندازی آن را بهصورت کامل یاد بگیرید، میتوانید به مقالات "اندروید استودیو (android studio) چیست؟" و "آموزش نصب و راه اندازی اندروید استودیو (+ ترفندهای کاربردی)" مراجعه کنید.
اکنون که با اندروید آشنا شدیم، منطقی است نگاهی هم به رقیب اصلی آن، یعنی iOS، بیندازیم. هر یک از این دو سیستمعامل فلسفه طراحی متفاوتی دارند و انتخاب میان آنها، بیش از هر چیز به نیازها و ترجیحات کاربر بستگی دارد.
اندروید: در اندروید، زمان دریافت بهروزرسانیها به سازنده دستگاه وابسته است و ممکن است برخی گوشیها با تأخیر آپدیت شوند؛ بهجز دستگاههای سری Pixel که بهطور مستقیم از گوگل بهروزرسانی دریافت میکنند.
iOS: در iOS، اپل بهروزرسانیها را بهصورت همزمان برای تمام دستگاههای پشتیبانیشده منتشر میکند، که این موضوع دسترسی سریعتر به قابلیتهای جدید و بهبودهای امنیتی را تضمین میکند.
اندروید: در اندروید، کیفیت پشتیبانی و خدمات پس از فروش به برند سازنده بستگی دارد و میتواند متفاوت باشد.
iOS: در iOS، اپل شبکه گستردهای از مراکز رسمی پشتیبانی و Apple Storeها را در اختیار دارد که معمولاً خدمات یکپارچه و قابلاعتمادی ارائه میدهند.
در نهایت، انتخاب بین اندروید و iOS به اولویتهای شخصی شما برمیگردد. اگر آزادی عمل، شخصیسازی گسترده و تنوع دستگاهها برایتان اهمیت دارد، اندروید گزینه مناسبتری است. اما اگر بهدنبال تجربهای یکدست، بهروزرسانیهای سریع و پشتیبانی متمرکز هستید، iOS انتخاب منطقیتری خواهد بود. مهمترین معیار، هماهنگی سیستمعامل با نیازها و سبک استفاده شماست.
در این بخش، ۵۰ سؤال مهم و پرتکرار که معمولاً در مصاحبههای شغلی مرتبط با اندروید مطرح میشوند بررسی شدهاند. این سؤالات به شما کمک میکنند دید بهتری نسبت به مفاهیم پایه و کلیدی اندروید داشته باشید و برای مصاحبههای فنی آمادگی بیشتری پیدا کنید.

اندروید یک سیستمعامل متنباز است که عمدتاً روی دستگاههای موبایل مانند گوشیهای هوشمند و تبلتها استفاده میشود. این سیستمعامل بر پایه هسته لینوکس ساخته شده و مجموعهای غنی از اجزا را در اختیار توسعهدهندگان قرار میدهد تا بتوانند اپلیکیشنهایی با قابلیتهای ساده تا پیشرفته ایجاد کنند.
Android SDK مجموعهای از ابزارها و کتابخانههاست که برای توسعه اپلیکیشنهای اندرویدی در اختیار توسعهدهندگان قرار میگیرد. این کیت شامل شبیهساز دستگاه اندرویدی، ابزارهای تست و امکانات دیباگ است که فرآیند توسعه را سادهتر میکند.
معماری اندروید از چهار بخش اصلی تشکیل شده است:
AAPT مخفف Android Asset Packaging Tool است. این ابزار برای مدیریت منابع اپلیکیشن استفاده میشود و امکان ایجاد، استخراج و بررسی فایلهای بستهبندیشده سازگار با ZIP را فراهم میکند.
شبیهساز به توسعهدهندگان اجازه میدهد اپلیکیشنها را در یک محیط مجازی شبیه دستگاه واقعی اجرا، تست و دیباگ کنند. این ابزار بهویژه در مراحل اولیه توسعه، محیطی امن و مقرونبهصرفه برای آزمایش برنامه فراهم میکند.
Activity بخشی از اپلیکیشن است که رابط کاربری را به کاربر نمایش میدهد. هر Activity معمولاً یک صفحه از برنامه را نمایش میدهد و تعامل مستقیم کاربر با اپلیکیشن از طریق آن انجام میشود.
activityCreator یکی از ابزارهای اولیه ایجاد پروژههای اندرویدی است که با استفاده از اسکریپت، ساختار فایلها و پوشههای موردنیاز برای شروع توسعه را در محیط برنامهنویسی ایجاد میکند.
Intent پیامهایی هستند که برای برقراری ارتباط بین اجزای مختلف اندروید استفاده میشوند. آنها مشخص میکنند چه عملی باید انجام شود یا چه دادهای باید منتقل شود و نقش مهمی در تعامل بین Activityها و سایر اجزا دارند.
یک پروژه اندرویدی معمولاً شامل موارد زیر است:
Activity برای تعامل مستقیم با کاربر استفاده میشود و میتواند در هر زمان بسته شود. در مقابل، Service در پسزمینه اجرا میشود و حتی در صورت نبود Activity فعال نیز میتواند به کار خود ادامه دهد.
کانتینرها اجزایی هستند که ویجتها و عناصر رابط کاربری را در کنار هم نگه میدارند. آنها میتوانند شامل دکمهها، فیلدهای متنی، برچسبها یا حتی کانتینرهای دیگر باشند.
استفاده از XML برای تعریف رابط کاربری، یک روش استاندارد و منظم فراهم میکند. در این ساختار، طراحی رابط کاربری در فایلهای XML انجام میشود و منطق برنامه در فایلهای کد قرار میگیرد.
Orientation تعیین میکند که عناصر یک LinearLayout بهصورت افقی (HORIZONTAL) یا عمودی (VERTICAL) نمایش داده شوند و با متد setOrientation() قابل تنظیم است.
به دلیل متنباز بودن و تنوع بالای دستگاهها و نسخههای مختلف اندروید، سازگاری اپلیکیشنها میتواند چالشبرانگیز باشد. یک برنامه ممکن است روی یک نسخه یا دستگاه خاص بهخوبی اجرا شود اما روی نسخه یا دستگاه دیگر با مشکل مواجه شود.
اندروید به توسعهدهندگان این امکان را میدهد که اپلیکیشنهایی بسازند که روی طیف وسیعی از دستگاهها اجرا شوند. با توجه به سهم بالای اندروید در بازار موبایل، انتشار اپلیکیشن در این پلتفرم فرصت دسترسی به میلیونها کاربر را فراهم میکند.
adb مخفف Android Debug Bridge است. این ابزار به توسعهدهندگان اجازه میدهد از طریق خط فرمان با دستگاه اندرویدی یا شبیهساز ارتباط برقرار کنند، دستورات شِل را بهصورت راهدور اجرا کرده و پورتهای شبیهساز را مدیریت کنند.
Activityها در اندروید میتوانند یکی از حالتهای زیر را داشته باشند:
ANR مخفف Application Not Responding است. این پیام زمانی به کاربر نمایش داده میشود که یک اپلیکیشن برای مدت طولانی به درخواستها پاسخ ندهد.
المانهای End باید حتماً وجود داشته باشند و فقط یکبار میتوانند رخ دهند. سایر المانها اختیاری هستند و در صورت نیاز میتوانند چندین بار تکرار شوند.
کاراکترهای Escape با یک بکاسلش قبل از آنها استفاده میشوند. برای مثال، کاراکتر خط جدید با \n نمایش داده میشود.
هر کامپوننت اندروید مشخص میکند که به چه Intentهایی میتواند پاسخ دهد. Intent Filterها برای فیلتر کردن Intentهایی استفاده میشوند که یک کامپوننت قادر به دریافت آنهاست. بسته به نوع Activity یا Service، ممکن است یک یا چند Intent Filter تعریف شود.
مجوزها امکان اعمال محدودیت برای محافظت از دادهها و کدها را فراهم میکنند. بدون تعریف صحیح مجوزها، امنیت اپلیکیشن به خطر میافتد و عملکرد آن ممکن است با مشکل مواجه شود.
بله. در برخی موارد، برخی مشخصهها میتوانند نسبت به Locale اولویت داشته باشند. دو استثنای شناختهشده در این زمینه MCC (کد کشور موبایل) و MNC (کد شبکه موبایل) هستند.
یک فرآیند در اندروید میتواند یکی از چهار وضعیت زیر را داشته باشد:
Dalvik یک ماشین مجازی است که اپلیکیشنهای اندرویدی در آن اجرا میشوند. این ماشین مجازی امکان اجرای همزمان چند اپلیکیشن را بهصورت بهینه فراهم کرده و به مدیریت بهتر حافظه کمک میکند.
یکی از راههای جلوگیری از ANR، اجرای عملیات سنگین در Threadهای فرعی است. با انتقال پردازشهای زمانبر از Thread اصلی، پاسخگویی اپلیکیشن حفظ میشود.
این فایل در ریشه هر پروژه اندرویدی قرار دارد و شامل اطلاعات ضروری درباره اپلیکیشن است؛ اطلاعاتی که سیستم اندروید باید قبل از اجرای برنامه از آنها مطلع باشد. وجود این فایل برای هر اپلیکیشن اندرویدی الزامی است.
برای آمادهسازی دستگاه اندرویدی جهت توسعه، مراحل زیر را انجام دهید:
زبانهای متداول برای توسعه اپلیکیشنهای اندرویدی عبارتاند از:
سرویس یک کامپوننت اپلیکیشنی در اندروید است که به برنامه اجازه میدهد عملیات طولانیمدت را بدون نیاز به تعامل مستقیم کاربر و در پسزمینه اجرا کند. یک سرویس میتواند حتی زمانی که اپلیکیشن بسته شده یا کاربر به برنامه دیگری منتقل شده است، به فعالیت خود ادامه دهد.
Bundle برای انتقال دادهها بین Activityهای مختلف استفاده میشود. این ساختار رفتاری مشابه یک HashMap دارد و معمولاً برای جابهجایی دادههای ساده مانند رشتهها و اعداد به کار میرود.
نمونه استفاده:
Bundle b = new Bundle();
b.putString("Email", "abc@xyz.com");
i.putExtras(b); // i یک Intent است
هاتاسپات وایفای قابل حمل قابلیتی است که به کاربر اجازه میدهد اتصال اینترنت موبایل خود را با سایر دستگاهها به اشتراک بگذارد. بهعنوان مثال، میتوان از یک گوشی اندرویدی بهعنوان منبع اینترنت برای اتصال لپتاپ یا تبلت استفاده کرد.
ADB یک ابزار خط فرمان است که امکان برقراری ارتباط بین سیستم توسعهدهنده و دستگاه اندرویدی یا شبیهساز را فراهم میکند. این ابزار به توسعهدهندگان اجازه میدهد دستورات شِل را اجرا کرده، اپلیکیشنها را نصب یا اجرا کنند و فرآیند دیباگ را مدیریت نمایند.
DDMS یا Dalvik Debug Monitor Server ابزاری برای اشکالزدایی در اندروید است که قابلیتهای زیر را ارائه میدهد:
چرخه حیات Activity شامل متدهای زیر است:
دستگاههای اندرویدی دارای مجموعهای از سنسورهای داخلی هستند که دادههای مربوط به حرکت، جهتگیری و شرایط محیطی را اندازهگیری میکنند. این سنسورها میتوانند سختافزاری یا نرمافزاری باشند و به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
AndroidManifest.xml فایلی ضروری است که اطلاعات پایه اپلیکیشن را در اختیار سیستم اندروید قرار میدهد. این فایل در ریشه پروژه قرار دارد و وظایف زیر را بر عهده دارد:
اندروید بهصورت پیشفرض از چهار نوع دیالوگباکس پشتیبانی میکند:
کانتکست در اندروید به وضعیت فعلی اپلیکیشن یا یک شیء خاص اشاره دارد و امکان دسترسی به منابع سیستمی مانند پایگاه داده، تنظیمات (Preferences)، منابع (Resources) و سرویسها را فراهم میکند. بهطور کلی دو نوع Context در اندروید وجود دارد:
Toast پیامی کوتاه و موقتی است که برای اطلاعرسانی وضعیت یک عملیات به کاربر نمایش داده میشود. این پیام بهصورت خودکار پس از مدت کوتاهی محو میشود و امکان تعامل کاربر با آن وجود ندارد.
نمونه سینتکس:
Toast.makeText(ProjectActivity.this, "Your message here", Toast.LENGTH_LONG).show();Intent صریح (Explicit Intent): در این نوع Intent، کامپوننت مقصد بهصورت مستقیم مشخص میشود و سیستم اندروید دقیقاً میداند کدام Activity یا Service باید Intent را پردازش کند.
مثال:
Intent i = new Intent(this, ActivityTwo.class); // ActivityTwo کامپوننت هدف است
i.putExtra("Value1","This is ActivityTwo");
i.putExtra("Value2","This Value two for ActivityTwo");
startActivity(i);Intent ضمنی (Implicit Intent): در Intent ضمنی، تنها نوع عمل موردنظر مشخص میشود و سیستم اندروید تصمیم میگیرد کدام کامپوننت توانایی پردازش آن را دارد. در این حالت، کامپوننت هدف بهصورت مستقیم تعریف نمیشود.
مثال:
Intent i = new Intent(ACTION_VIEW, Uri.parse("http://www.interviewbit.com"));
startActivity(i);در صورتی که یک اپلیکیشن اندرویدی بهطور مداوم دچار Crash میشود، میتوان از روشهای زیر استفاده کرد:
اندروید چند حالت مختلف برای راهاندازی Activityها ارائه میدهد:
این حالتها به توسعهدهندگان کمک میکنند نحوه مدیریت پشته Activityها را متناسب با منطق اپلیکیشن کنترل کنند.
Broadcast Receiver مکانیزمی در اندروید است که برای دریافت و واکنش به رویدادهای سطح سیستم یا اپلیکیشن استفاده میشود؛ رویدادهایی مانند دریافت پیامک، تماس ورودی، تغییر وضعیت شبکه یا شارژ باتری.
این کامپوننت بهصورت یک زیرکلاس از BroadcastReceiver پیادهسازی میشود و پیامها به شکل یک شیء Intent به آن ارسال میشوند.
نمونه پیادهسازی:
public class MyReceiver extends BroadcastReceiver {
public void onReceive(Context context, Intent intent) {
// کد شما اینجا
}
}برای انتقال داده بین Activityها از طریق Intent، شیء موردنظر باید قابل سریالسازی باشد. در اندروید دو روش متداول وجود دارد:
Serializable
Serializable یک اینترفیس استاندارد جاوا است. با پیادهسازی آن، جاوا بهصورت خودکار فرآیند سریالسازی را انجام میدهد. این روش از Reflection استفاده میکند، اشیای موقتی زیادی ایجاد میشود و در نتیجه سربار حافظه و افت عملکرد به همراه دارد.
Parcelable
Parcelable یک اینترفیس مخصوص اندروید است که در آن فرآیند سریالسازی بهصورت دستی پیادهسازی میشود. در این روش از Reflection استفاده نمیشود، مصرف حافظه کمتر است و عملکرد بهتری دارد. به همین دلیل، Parcelable گزینه بهینهتر و توصیهشده برای توسعه اپلیکیشنهای اندرویدی است.
Service
Service یک کامپوننت اپلیکیشنی است که برای اجرای عملیات طولانیمدت در پسزمینه، بدون نیاز به تعامل کاربر استفاده میشود. سرویسها میتوانند مستقل از Activityها اجرا شوند و حتی در صورت بسته شدن رابط کاربری، به کار خود ادامه دهند.
Thread
Thread یک واحد اجرای همزمان در داخل اپلیکیشن است که معمولاً برای انجام عملیات سنگین خارج از Thread اصلی استفاده میشود. Thread به چرخه حیات اپلیکیشن وابسته است و با بسته شدن اپلیکیشن، اجرای آن نیز متوقف میشود.
اپلیکیشنهای اندرویدی در نهایت به فایلهای .dex (Dalvik Executable) کامپایل میشوند. این فایلها شامل بایتکدی هستند که توسط ماشین مجازی Dalvik یا ART اجرا میشود و سپس در قالب فایل .apk بستهبندی میگردند.
فرمت .dex برای استفاده بهینه از حافظه و اجرای سریعتر در دستگاههای اندرویدی طراحی شده است.
Fragment و Activity هر دو از اجزای اصلی ساختار اپلیکیشنهای اندرویدی هستند، اما نقش متفاوتی دارند:
استفاده از Fragmentها باعث میشود رابط کاربری به بخشهای کوچکتر و قابل مدیریتتر تقسیم شود و امکان پیادهسازی طراحیهای منعطف و چندپنجرهای فراهم گردد.
اندروید بهعنوان یک سیستمعامل متنباز و چندمنظوره، نقش مهمی در تحول دنیای فناوری ایفا کرده و بستری گسترده برای کاربران و توسعهدهندگان فراهم آورده است. این پلتفرم تنها به گوشیهای هوشمند محدود نمیشود و امروز در تبلتها، تلویزیونهای هوشمند، ساعتهای هوشمند و حتی خانههای هوشمند حضوری پررنگ دارد.
با توجه به رشد مداوم فناوری و گسترش اکوسیستم اندروید، آینده این سیستمعامل روشن و سرشار از قابلیتهای نوآورانه خواهد بود. اندروید همچنان در مسیر توسعه و تکامل حرکت میکند و امکان استفاده هوشمندانهتر و مؤثرتر از فناوری را برای طیف وسیعی از کاربران فراهم میسازد.
دوره الفبای برنامه نویسی با هدف انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب برای شما و پاسخگویی به سوالات متداول در شروع یادگیری موقتا رایگان شد: