کسانی که تازه تحت آموزش برنامه نویسی قرار گرفتن در ابتدای کار ممکنه برای پیدا کردن مسیر یادگیری برنامه نویسی کمی سردرگم بشن. اما باید بگم برنامه نویسی، حداقل در سطح ساده اونقدر راحته که حتی بچه‌ها اون رو یاد می‌گیرن. معمولا برنامه نویس‌های تازه کار برای شروع برنامه نویسی به اشتباه به گروه‌های برنامه نویسی تلگرامی یا انجمن‌های نامعتبر برنامه نویسی رو میارن و با راهنمایی‌های نادرست و گاهی مغرضانه مواجه میشن. این برنامه نویس‌ها ممکنه مسیر خودشون رو گم کنن و یا حتی ناامید بشن! اما با خوندن این مقاله تو می‌تونی سرنوشت اونارو تکرار نکنی! قبل از شروع به خواندن می‌توانید به مقاله چگونه برنامه نویسی را سریع یاد بگیریم سر بزنید.
مسیر یادگیری برنامه نویسی
برای یادگیری برنامه نویسی بهتره اول یه مسیر یادگیری یا roadmap داشته باشی. با داشتن مسیر، دقیقا می‌دونی از کجا باید شروع کنی و به کدوم سمت بری. همیشه یادت باشه هیچوقت به خودت اونقدر سخت نگیری که نا امید بشی. انتظاراتت رو منطقی و بدون توجه به جملات نا امید کننده دیگران در نظر بگیر و همیشه سعی کن بهترین خودت باشی و با خودت رقابت داشته باشی. توی هر حرفه ای همیشه آدم هایی هستن که سال‌ها فعال بودن و مسلما خیلی بهتر از تازه کار‌ها هستن. پس اجازه نده مقایسه خودت با دیگران تو رو به یک برنامه نویس دلسرد تبدیل کنه. توی این قسمت به مسیر قدم به قدم برنامه نویس شدن می‌پردازیم:
قدم اول: آشنایی با الگوریتم
الگوریتم یک زبان بینابینی بین انسان و کامپیوتر محسوب میشه. با الگوریتم و فلوچارت می‌تونی مسائلی که باهاشون مواجه میشی رو به قطعات کوچیک بشکونی و اون‌ها رو صرف نظر از زبان برنامه نویسی مورد نظرت به زبان کامپیوتر نزدیک کنی. حالا فقط کافیه دستوراتی که نوشتی به زبان برنامه نویسی قابل فهم کامپیوتر ترجمه کنی. همه چیز خیلی آسون شده. در واقع با داشتن الگوریتم تو می‌دونی حل چالش برنامه نویسیت رو از کجا شروع کنی و در نهایت به کجا برسی.
قدم دوم: انتخاب یک زبان برنامه نویسی ساده
در ابتدای یادگیری برنامه نویسی بهتره برای آشنایی بیشتر، یک زبان برنامه نویسی آسون رو برای یادگیری انتخاب کنی. خیلی بهتره که این زبان در راستای مسیری باشه که در نهایت انتخاب می‌کنی. مثلا اگر برنامه نویسی وب انتخاب توست بهتره این زبان برنامه نویسی مقدماتی، کاربردی در راستای حوزه وب داشته باشه. ولی این یه قانون نیست و می‌تونی هر زبانی رو که باهاش راحت بودی برای شروع انتخاب کنی. در ادامه این قسمت تعدادی از زبان هایی که می‌تونی برای شروع یادگیری برنامه نویسی انتخاب کنی بهت معرفی می‌کنم:
زبان برنامه نویسی Scratch
زبان برنامه نویسی اسکرچ در واقع یک زبان برنامه نویسی مخصوص کودکان 8 تا 16 سال هست ولی برای افراد از سنین دیگه که علاقه مند به شروع برنامه نویسی هستن هم مناسبه. با این زبان برنامه نویسی تصویری می‌تونی با استفاده از حرکت دادن یک سری آیتم روی صفحه و چسبوندشون به هم به سادگی انواع بازی، انیمیشن یا موسیقی بسازی. در زبان اسکرچ با مفاهیم برنامه نویسی مهمی مثل شرط، حلقه، متغیر، ورودی و خروجی، توابع و همینطور شی گرایی آشنا میشی.
کاربرد:
- آموزش برنامه نویسی به کودکان
مزایا:
- راحتی یادگیری
- یادگیری مفاهیم اصلی برنامه نویسی
- جذابیت
معایب
- کاربرد نداشتن در دنیای کار
زبان برنامه نویسی js
زبان برنامه نویسی js یا جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان برنامه نویسی پرکاربرد یکی از گزینه‌های بسیار مناسب برای کسانیه که تازه وارد دنیای برنامه نویسی شدن. با js می‌تونی برای وب، موبایل و دسکتاپ برنامه بنویسی. به علاوه زبان js یک زبان برنامه نویسی ساده و سر راسته و آینده خوبی هم براش دیده میشه.
البته بعضی‌ها معتقد هستن جاوا اسکریپت به دلیل سختی در عیب یابی و دیباگ و همینطور ساختار شی گرای غیر استاندارد زبان خوبی برای شروع برنامه نویسی نیست. اما به هر حال، حتی با این نواقص سهم بزرگی از بازار کار رو به خودش اختصاص داده و روز به روز در حال گسترش و پیشرفته.
کاربرد:
- برنامه نویسی وب
- برنامه نویسی اپلیکیشن
- برنامه نویسی دسکتاپ
- برنامه نویسی بازی
مزایا:
- سادگی
- کاربرد زیاد
معایب
- شی گرایی غیر استاندارد
- سختی در دیباگ
زبان برنامه نویسی python
زبان برنامه نویسی پایتون یکی از زبان‌های محبوب برنامه نویسی با کاربرد گسترده در کشور‌های مختلف دنیاست. با زبان پایتون می‌تونی برای وب، موبایل و دسکتاپ برنامه نویسی کنی. با تمام سادگی که زبان پایتون به نسبت خیلی از زبان‌های برنامه نویسی دیگه در اختیارت قرار میده، بعضی‌ها معتقدن که این زبان برای شروع به اندازه کافی راحت نیست!
کاربرد
- برنامه نویسی وب
- برنامه نویسی دسکتاپ
- هوش مصنوعی
مزایا
- پرکاربرد بودن
- رایگان و متن باز بودن
معایب
- پیچیدگی نسبی
زبانی که خودم برای شروع انتخاب کردم
بیاید یکم صادق باشیم! مزایای زیادی برای تمام زبان‌های برنامه نویسی بالا به علاوه سایر زبان‌های برنامه نویسی که دیگران برای شروع معرفی می‌کنن وجود داره. اما من با زبان HTML وارد دنیای برنامه نویسی شدم. HTML یک زبان برنامه نویسی محسوب نمیشه و یک زبان Markup یا نشانه گذاریه ولی به هر حال زبان ساده ایه که دری به روت باز میکنه. بعد از یادگیری HTML من اونقدر ذوق زده بودم که جدول‌های مختلفی که مدرسه بهشون احتیاج داشت رو با HTML می‌ساختم و بعد اون هارو به نرم افزار Word منتقل می‌کردم.
علاوه بر سادگی، اگر قصد ورود به دنیای برنامه نویسی وب رو داشته باشی به هر حال HTML پیشنیاز بی قید و شرط این کاره! بنابراین اگر می‌خوای برنامه نویسی رو با این زبان شروع کنی هیچ نیازی نیست نگران برداشت‌های دیگران باشی! چون به نظر من تو یه قدم خوب برداشتی!
قدم سوم: نوشتن کدهای ساده
بعد از یادگیری مفاهیم مقدماتی و هدف گذاری روی انتخاب زبان برنامه نویسی که می‌خواید برای طولانی مدت انتخابش کنی، باید سینتکس یا قوانین دستوری زبان جدید رو یاد بگیری. این مرحله معمولا خیلی سخت نیست و به راحتی می‌تونی با تمرین بهش مسلط بشی. حالا باید نوشتن قطعه کدهای ساده و برنامه‌های کوچیک رو شروع کنی. برنامه هایی مثل ماشین حساب می‌تونن گزینه‌های خوبی باشن.
قدم چهارم: یادگیری مفاهیم پایگاه داده
پایگاه‌های داده بستر هایی برای ذخیره اطلاعات هستن. اطلاعاتی مثل اطلاعات مشتری ها، کاربران، محصولات و حتی تنظیمات خاصی از برنامه می‌تونن در اون‌ها ذخیره بشن. توی اکثر برنامه‌های کامپیوتر از یک پایگاه داده استفاده میشه. بنابراین برای نوشتن برنامه‌های سطح بالاتر، لازمه مفاهیم پایگاه داده و زبان‌های ارتباط با اون مثل mySql رو یاد بگیری.
قدم پنجم: نوشتن برنامه‌های پیچیده تر
بعد از یادگیری مفاهیم پایگاه داده و شیوه ارتباط با اون حالا می‌تونی به سراغ برنامه‌های پیچیده‌تر و کاربردی‌تر بری. می‌تونی برای خودت پروژه تعریف کنی و رفته رفته اون‌ها رو کارا‌تر و امن‌تر کنی. سیستم احراز هویت کاربران یا سیستم مدیریت محتوا میتونه نمونه‌های خوبی برای شروع کار باشه.
قدم ششم: پیدا کردن تکنولوژی‌های جدید و ابزار ها
تا اینجای کار تا سطح متوسط و قابل قبولی با برنامه نویسی آشنا شدی. حالا وقتشه که پوست اندازی کنی و به یه برنامه نویس حرفه ای تبدیل بشی. سعی کن با جستجو و دنبال کردن مقالات و ویدیو‌های زبان برنامه نویسی که انتخاب کردی با ابزار ها، کتابخونه‌ها و تکنولوژی‌های متفاوت مربوط به اون زبان آشنا بشی و بتونی ازشون استفاده کنی. البته قبل شروع یادگیری اون‌ها برای خودت یه برنامه ریزی دقیق داشته باش تا سردرگم نشی و مسیر از دستت خارج نشه. واقع بین باش و چند تا هندونه رو با یک دست بر ندار!
قدم هفتم: کار روی پروژه‌های دیگران
چه برای حرفه ای‌تر کردن خودت و آشنایی با چالش‌ها و چه برای معرفی خودت به دیگران، باید روی پروژه‌های دیگه مشارکت کنی. و یا پروژه‌های خودت رو برای بهبود یا کنترل ورژن کارآمد تر، روی گیت بگذاری. برای اینکار می‌تونی از وبسایت هایی مثل github یا gitlab استفاده کنی.
قدم هشتم: پرسیدن سوالات در انجمن‌ها و پاسخ به سوالات دیگران
حتما شنیدی که بهترین راه برای یادگیری چیزی، یاد دادن اون به دیگرانه. بعد از اینکه به سطح خاصی از تسلط رسیدی سعی کن توی انجمن‌های معتبری مثل stackoverflow فعال باشی و جواب سوال‌های دیگران رو بدی. تو حتی می‌تونی برای پیدا کردن جواب‌ها خودت دست به جستجو بزنی و خودت رو به چالش بیشتری بکشی. اما همیشه مراقب باش که حتما فقط در صورت اطمینان از جوابت، اون رو برای دیگران ارسال کنی. چون در غیر این صورت باعث سردرگمی برنامه نویس‌های تازه کار میشی و ممکنه اون‌ها رو از مسیر منحرف کنی.
بهترین منابع برنامه نویسی
بسته به نوع یادگیریت و همینطور زمانی که برای یادگیری در اختیار داری می‌تونی از ویدیو‌ها و دوره‌های آموزشی، مقالات اینترنتی، کتاب‌های آموزشی، جزوه‌ها یا داکیومنت‌های رسمی هر زبان برای یادگیری اون زبان خاص استفاده کنی.
دوره‌ها و کتاب‌های بسیار متنوعی برای یادگیری برنامه نویسی وجود دارن که اگر به زبان انگلیسی تسلط کافی داشته باشی دایره وسعت اونا وسیع‌تر هم میشه.
اگر سوال خاصی در زمینه برنامه نویسی داشتی می‌تونی از طریق بخش کامنت سایت‌های آموزشی یا انجمن‌های مخصوص برنامه نویسی به جواب سوال هات برسی. همینطور یادت باشه برای برنامه نویس موفق شدن نیاز داری قابلیت‌های سرچ خودت رو قوی کنی و هیچوقت از سرچ کردن فرار نکنی. چون بهترین راه یاد گرفتن برنامه نویسی برخورد به مشکلات و بعد سرچه و بهترین منبع آموزش برنامه نویسی، گوگل! بهترین معلم تو در برنامه نویسی سرچ و سرچ و سرچه و تمام!
زمان لازم برای یادگیری برنامه نویسی
مدت زمان یادگیری یک زبان برنامه نویسی به موارد خیلی زیادی بستگی داره اما معمولا بین 4 ماه تا 1 سال متغیره. مسلما مدت زمانی که اینجا بهت میگیم کاملا نسبیه و ممکنه از آدمی به آدم دیگه متفاوت باشه. بنابراین نباید این زمان تعیین شده رو از این مقاله به صورت وحی گونه به خاطر بسپاری و اگر زمان خودت یکی دو ماه اینور و اونور شد مغرور یا دلزده بشی. مهم‌ترین عواملی که مدت یادگیری یه زبان برنامه نویسی رو تعیین میکنه اینجا بهت میگیم. براساس این عوامل می‌تونی مدت یادگیریت رو تقریبا به مدت مورد نظرت نزدیک کنی اما فقط با تلاش و تلاش و تلاش!
هدف گذاری دقیق
اولین و مهم‌ترین عاملی که در مدت زمان یادگیری یک زبان برنامه نویسی تاثیر گذاره، قطعا داشتن یک هدف روشن و دقیقه. مثلا اگر امروز تصمیم بگیری شروع به یادگیری زبان js کنی و دوره‌های آموزشی ببینی و تمرین کنی و هفته بعد نظرت عوض شه و بری سراغ PHP و ماه بعد دوباره برگردی سراغ js مسلما زمان زیادی رو به بی برنامگی گذروندی. این به اون معنیه که دیرتر می‌تونی به نسبت کسی که تمام این مدت رو برای js وقت گذاشته به این زبان برنامه نویسی مسلط بشی. بنابراین همیشه یادت باشه قبل از شروع به یادگیری یه زبان برنامه نویسی یا یه تکنولوژی خاص، از اون زبان هدف روشنی داشته باشی. این یعنی دقیقا بدونی به چه دلیلی سراغ اون زبان رفتی و چرا الان این زبان برات به نسبت زبان‌های برنامه نویسی دیگه مناسب تره.
برنامه ریزی دقیق
در یادگیری هرچیزی برنامه ریزی درست و دقیق لازمه رسیدن به هدفه. ضرب المثل معروف "رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود، رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود" دقیقا به همین مورد اشاره داره. البته این به اون معنی نیست که تو حتما مجبوری برنامه نویسی رو آهسته آهسته یاد بگیری و زمان کمی بذاری، بلکه به این معنیه که هیچوقت بین این روند وقفه نندازی و به برنامه ریزی و هدفت وفادار باشی.
زمان روزانه برای یادگیری
زمانی که برای یادگیری روزانه ات تعیین می‌کنی قطعا از عوامل خیلی مهم در تعیین مدت زمان یادگیریه. مثلا اگر کسی روزانه 10 ساعت برای یادگیری و تمرین برنامه نویسی زمان میذاره احتمالا بتونه در مدت 3 یا 4 ماه به اون زبان تسلط نسبی پیدا کنه. اما در شرایطی که یک نفر روزانه فقط 2 ساعت برای برنامه نویسی زمان بذاره مسلما احتمال اینکه زودتر از یک سال بتونه به اون زبان برنامه نویسی مسلط بشه خیلی کمه! بنابراین برای یادگیری و تمرین زمان اختصاص بده تا کامروا شوی!
نوع زبان
یکی دیگه از عواملی که روی مدت یادگیری خیلی تاثیر داره نوع زبان برنامه نویسی انتخابی شماست. مثلا زبان هایی مثل جاوا یا PHPبرای مسلط شدن احتیاج به زمان به نسبت زیاد‌تری دارن. البته معمولا یادگیری سینتکس یا قواعد پایه ای یه زبان برنامه نویسی معمولا خیلی راحته و زمان زیادی نمی‌بره. در حقیقت چیزی که در زمان تسلط به یه زبان برنامه نویسی تعیین کننده است مسائل مفهومی و پیشرفته مثل قواعد شی گرایی اون زبانه. البته در صورت شی گرا بودن اون زبان، که بعدا توضیح میدم زبان‌های شی گرا چه زبان هایی هستن.
دانش ریاضی و منطقی
نمیشه با قطعیت گفت داشتن دانش ریاضی برای برنامه نویس شدن لازم یا حتی مهمه ولی قطعا میشه اینطور گفت که میتونه کمک کننده باشه. در واقع بیشتر وقت‌ها تنها بخشی که از ریاضیات میتونه در مراحل مقدماتی برنامه نویسی مهم باشه جبر و منطقه. اگر درک درستی از جبر و منطق بولی در ریاضیات داشته باشی مسلما این مورد میتونه خیلی در یادگیری برنامه نویسی و همینطور نوشتن کدهای منطقی و درست کمکت کنه.
تمرین
تمرین و تکرار هم مثل هدف گذاری دقیق از مهم‌ترین عوامل تعیین کننده مدت زمان یادگیری یه زبان برنامه نویسیه. اگر کنجکاو و با انگیزه باشی، همیشه به دنبال چالش‌ها و مسائلی برای حل کردن بگردی و به تمرین و تکرار اهمیت بدی قطعا مدت زمان لازم برای یادگیریت رو به شکل قابل ملاحظه ای پایین آوردی. یادگیری بدون تمرین همیشه یک یادگیری ناقص و سطحیه!
تسلط به زبان انگلیسی
زبان مشترک دنیا در حوزه تکنولوژی و برنامه نویسی مثل تقریبا همه حوزه‌های علمی دیگه زبان انگلیسیه. اگر به زبان انگلیسی تسلط نسبی داشته باشی همیشه به منابع داغ و دست اول روز دنیا دسترسی داری. در صورت بروز مشکل یا داشتن سوال می‌تونی اون رو در انجمن‌های بزرگی مثل stackoverflow به اشتراک بگذاری و به این صورت با جامعه برنامه نویس بزرگ‌تری در هر زبان برنامه نویسی در ارتباط باشی.
دلیل دیگه ای که باعث میشه با دونستن زبان انگلیسی حتی به میزان کم از دیگران جلوتر باشی اینه که زبان‌های برنامه نویسی سطح بالای جدید خیلی نزدیک به زبان انگلیسی هستن. بنابراین همونطور که قابل حدسه گاهی اونقدر این نزدیکی زیاد میشه که به نظر میاد شما دارید به زبان انگلیسی به کامپیوتر دستور میدید!
دانش الگوریتم
مهم نیست قراره به چه حوزه ای وارد بشی و به چه زبانی برنامه بنویسی! تو باید بتونی مسائل و چالش‌های برنامه نویسی رو به قطعات کوچیک تقسیم کنی و بتونی اون رو به زبان قابل فهم کامپیوتر تبدیل کنی! تو باید بتونی توی ذهنت همزمان یه حلال مسئله و یه مترجم داشته باشی! با الگوریتم، حلال مسئله تقریبا جور و ترجمه هم راحت شده! الگوریتم رو یاد بگیر و بعد از نوشتن اون کافیه پله هایی که با روش الگوریتم نوشتی به زبان برنامه نویسی مورد نظرت برگردونی! بنابراین حتما سعی کن قبل از رفتن به سراغ برنامه نویسی با الگوریتم نویسی آشنا بشی.
آشنایی قبلی با برنامه نویسی
اگر قبلا با یک زبان برنامه نویسی دیگه آشنا بوده باشی حتما برای یادگیری زبان برنامه نویسی جدید چندین قدم جلوتری. شیوه حل مسائل برات کاملا روشنه و خبر خوش اینکه معمولا سینتکس و قواعد پایه ای زبان‌ها بسیار به هم نزدیکه! بنابراین اگر قبلا برنامه نویسی کردی و الان دنبال دونستن اینی که یادگیری زبان برنامه نویسی جدید قراره چقدر زمان ببره به نسبت تسلط ات به زبان برنامه نویسی قبلی و زمانی که میذاری احتمالا بین 2 تا 4 ماه از دیگران زودتر به زبان برنامه نویسی جدید مسلط میشی.
هوش
به نظر من کم اثرترین عاملی که در تعیین مدت زمان یادگیری برنامه نویسی مهمه ضریب هوشی توست بنابراین اون رو آخر از همه آوردم! شاید تنها زمانی که تاثیر هوش پررنگ میشه در سطوح پیشرفته برنامه نویسی باشه .در سطوح پیشرفته برنامه نویسی مسلما آدم‌های با ضریب هوشی بالاتر راحت‌تر از پس مسائل دشوار بر میان و احتمالا دیگران مجبور باشن برای حل اون مسائل بیشتر فکر کنن و زحمت بیشتری بکشن. ولی اینو فراموش نکن که ضریب هوشی یک چیز کاملا نسبیه و حتی خیلی‌ها اصلا بهش اعتقاد ندارن!
نتیجه گیری
بذار دوباره بهت بگم تو کسی هستی که تصمیم داری برنامه نویس بشی یا اینکه می‌خوای به یه زبان برنامه نویسی جدید مسلط بشی. احتمالا کمی سردرگم شدی و به انتخاب راهت برای آینده شک داری. توی این مقاله سعی کردیم این مسیر رو برات روشن‌تر کنیم تا دقیق‌تر بفهمی چه انتخابی داری. با تاریخچه برنامه نویسی، روش‌های کسب درآمد برنامه نویسی، بهترین روش‌های یادگیری اون و زمان لازم برای این کار آشنا شدی. حالا نوبت توست که انتخاب کنی می‌خوای عضوی از ما باشی یا نه! اگر جوابت بله است حتما مقاله‌های ما رو در مورد مسیری که انتخاب کردی دنبال کن. ما همیشه کمکت می‌کنیم!
اگر می‌خواهید بیشتر با برنامه نویسی آشنا شوید مقالات زیر را دنبال کنید
- پیش نیاز‌های یادگیری برنامه نویسی چیست
- برنامه نویسی شی گرا چیست ؟
- روش‌های کسب درآمد از برنامه نویسی چگونه است
- چگونه به برنامه نویسی بهتری تبدیل شویم؟
- 10 کتاب برنامه نویسی که حتما باید آن‌ها را بخوانید!