رشته بازی سازی : چطور رشته بازی سازی تحصیل کنیم؟ (معرفی بهترین دانشگاه ها)

بازی سازی، یکی از زمینه‌های رو به رشد در جهان است. ساخت یک بازی، نیازمند خلق دنیایی مجازی است تا بازی‌کنان در محیط آن غرق شوند و از آن لذت ببرند. البته بازی کردن فقط به لذت بردن محدود نمی‌شود، بلکه حتی در مواردی می‌تواند به کسب مهارت و درمان بیماری نیز منجر شود. بسته به هدف بازی، یک بازی ساز باید در مورد مکانیک بازی، پاداش‌ها، تعامل بازیکنان، طراحی مراحل، روانشناسی بازیکن و... بداند. گاهی بازی توسط یک گروه ساخته می‌شود. گاهی نیز بازی توسط یک نفر ساخته می‌شود که به سازنده، بازی ساز مستقل گفته می‌شود. بازی ساز مستقل تمامی وظایف ساخت بازی را به تنهایی انجام می‌دهد.

هر فردی می‌تواند با کمی تلاش وارد صنعت بازی سازی شود و به خصوص اگر برنامه نویسی آموخته باشد، دارای شانس بالایی برای موفقیت است. اما ممکن است این سوال برای شما مطرح شود که شرایط تحصیل در رشته‌ بازی سازی چگونه است؟ آیا رشته‌ بازی سازی به صورت مستقل وجود دارد؟ در این مقاله، قصد داریم بررسی کنیم که اگر بخواهیم در رشته‌ بازی سازی تحصیل کنیم، باید چه مسیرهایی را بپیماییم.

تحصیل در مدرسه‌ی مجازی

بیایید از پایین‌ترین مقطع تحصیلی، یعنی مدرسه شروع کنیم. مدرسه‌ی بازی‌ سازان فردا با حمایت وزارت آموزش و پرورش و مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ایجاد شده است. این مدرسه که فعالیت خود را در شبکه‌ی آموزشی شاد آغاز کرده، اقدام مشترک انستیتو ملی بازی ‌سازی، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و وزارت آموزش و پرورش در خصوص آموزش بازی ‌سازی در سطح ملی برای تمام دانش آموزان به‌خصوص مقطع سنی زیر 16 سال است.

محتواهای آموزشی تهیه شده در انستیتو ملی بازی ‌سازی به مرور از طریق کانال بازی ‌سازان فردا در شبکه دانش‌آموزی شاد در اختیار بیش از 40 هزار دانش آموز عضو این کانال قرار می‌گیرد. دانش‌آموزان با ورود به کانال شبکه‌ی آموزشی شاد و جستجوی آدرس bazisazan@ ‌به راحتی می‌توانند به کانال مدرسه‌ی بازی ‌سازان فردا و محتواهای آموزشی ارائه شده در آن دسترسی پیدا کنند.

تحصیل در مقطع دبیرستان

بازی‌های رایانه‌ای ایرانی، مورد علاقه‌ی بسیاری از خانواده‌های ایرانی هستند؛ به همین دلیل این رشته در هنرستان‌های کاردانش برای هنرجویان علاقه‌مند پایه‌گذاری شده است. رشته‌ی برنامه ‌نویسی بازی‌های رایانه‌ای دارای 111 ساعت آموزش است که شامل 42 ساعت مهارت‌های عمومی، 4 ساعت مهارت‌های پایه، 56 ساعت مهارت‌های فنی و 9 ساعت مهارت‌های غیرفنی است. هنرجویان در این رشته علاوه بر گذراندن دروس عمومی، پنج استاندارد مهارت شغلی را گذرانده و در انتهای هر استاندارد به توانایی‌های ذیر دست می‌یابند:

مهارت برنامه ‌نویسی scratch
مهارت رایانه کار LCDL
مهارت کاربر رایانه
مهارت کاربر آفیس
مهارت کار با ایلاستریتور
مهارت بازی‌ سازی مقدماتی با موتور Unity
مهارت شهروند الکترونیکی
مهارت کاربر اندروید
مهارت برنامه‌ نویسی بازی‌های رایانه‌ای
مهارت بازاریابی الکترونیکی
مهارت کاربر Poser
مهارت مدیر Game Net

دانش‌آموزان بعد از فراغت از تحصیل می‌توانند در مقطع کاردانی در دانشگاه جامع علمی کاربردی، دانشگاه آزاد و دانشگاه فنی و حرفه‌ای در رشته‌ی مرتبط ادامه تحصیل دهند. همچنین دانش آموز می‌تواند در مقطع کارشناسی نیز در رشته‌های مرتبط با نرم‌ افزار و IT ادامه تحصیل دهد.

اگر به برنامه نویسی علاقه دارید و در یادگیری و بهبود مهارت‌های خود نیاز به کمک دارید پیشنهاد میکنیم به صفحه دوره الفبای برنامه نویسی سون لرن مراجعه کنید و از پشتیبانی مشاوران ما بهره‌مند شوید.

تحصیل در مقطع کاردانی

در حال حاضر تحصیل در رشته‌ بازی سازی از طریق هنرستان نیز امکان پذیر است. دانشگاه علمی-کاربردی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، به عنوان اولین دانشگاه بازی سازی غرب آسیا شناخته شده است. در حال حاضر سه رشته در این مرکز ارائه می‌شود که عبارتند از:

کاردانی فنی بازی‎ سازی رایانه‎ای
کاردانی حرفه ای کارگردانی هنری بازی‌های رایانه‌ای
کاردانی حرفه ای طراحی و کارگردانی بازی‌های رایانه‌ای

افراد بسته به نوع دیپلمی که دارند، به شرط گذراندن دروس جبرانی خاص خود که در دفترچه قید شده است پذیرش خواهند شد. برای تحصیل در این رشته‌ها باید در آزمون ورودی و مصاحبه قبول شد. این دوره‌ها شامل واحدهای عملی و نظری هستند و در مدت ۴ ترم تحصیلی و با ۷۲ واحد درسی ارائه می‎شوند.

در ادامه هر یک از این رشته‌ها را به صورت مختصر معرفی می‌کنیم.

رشته‌ی کاردانی فنی بازی سازی رایانه‌ای

مجموع واحدهای دو دوره، ۷۲ واحد و مجموع ساعات آن نیز ۲۰۶۴ ساعت است که حداقل ۲ و حداکثر ۳ سال طول خواهد کشید. فارغ ‌التحصیلان این رشته‌ بازی سازی، در پایان دوره‌ی تحصیل دارای توانایی‌های زیر خواهند بود:

توانایی کار کردن با حداقل یک موتور آماده (UDK) یا (Unity)
توانایی طراحی زیرساخت فنی بازی با استفاده از سکوی داده شده در موتور آماده
توانایی تهیه خروجی و آشنایی کامل با بخش‎های مختلف موتور
آشنایی کامل با توابع استاندارد مرتبط با فیزیک موتور بازی‎ سازی
توانایی ایجاد و اضافه کردن توابع جدید فیزیکی به موتور بازی‎ سازی
آشنایی کامل با بخش‎های هوش مصنوعی موتور بازی‎ سازی
توانایی تهیه محتوای بازی (Content Creation) از طریق موتور بازی ‎سازی
توانایی برنامه ‎نویسی، اشکال‎زدایی و کد‎نویسی با موتور بازی ‎سازی
آشنایی با مفاهیم سطح جزئیات بازی (Level of Detail) و کاهش دادن سطح پیچیدگی
توانایی بهبود دادن کارآیی مدل‎های مورد استفاده
آشنایی با فرآیندهای مهندسی نرم ‎افزار مورد استفاده در بازی سازی رایانه‎ای
توانایی تست کردن بازی با متدهای استاندارد مربوطه
برقراری تعامل با اعضا و مدیران سه تیم دیگر بازی‎ سازی، یعنی تیم هنری و تیم طراحی و تیم بازی‌نامه نویسی

مشاغلی که شامل توانایی‌های بالا می‌شوند عبارتند از:

برنامه ‎نویس گرافیکی بازی‌ها
متخصص طراحی فیزیک بازی‎ها
طراح هوش مصنوعی بازی‎ها
برنامه نویس رابط کاربری (User Interfaces)
تکنسین مهندسی نرم ‎افزار در پروژه‎های بازی‎ سازی ملی

رشته‌ی کارگردانی هنری بازی‌های رایانه‌ای

مجموع واحدهای دو دوره، ۷۲ واحد و مجموع ساعات آن نیز ۲۰۹۶ ساعت است که حداقل ۲ و حداکثر ۳ سال به طول می‌انجامد. دانشجویان این رشته‌ بازی سازی پس از فارغ‌التحصیلی دارای توانایی‌های زیر خواهند بود:

گزارش‌نویسی و مستندسازی فعالیت‎ها
ارائه‌ی گزارش نتایج کار و جریان فعالیت‎ها (presentation)
انجام کار گروهی
بهره‌گیری از رایانه
قابلیت تعامل با سایر اعضاء در کار گروهی
سازماندهی و اداره کردن افراد تحت سرپرستی و آموزش آن‌ها
رعایت اخلاق حرفه‎ای و تنظیم رفتار سازمانی
ایجاد کسب‌ و کارهای کوچک و کارآفرینی
تفکر نقادانه و اقتضائی
خلاقیت و نوآوری هنری

قابلیت‌ها و توانمندی‌های فنی فارغ‌التحصیلان نیز عبارت است از:

توانایی طراحی مرحله‌ بازی در قالب دوبعدی و سه‌بعدی
توانایی تهیه‌ی خروجی و آماده‌سازی فضا برای موتور بازی‌ ساز
آشنایی کامل با داستان‌نویسی و طراحی بازی
مدیریت تولید و کارگردانی هنری بازی‌های رایانه‌ای
آشنایی با مفاهیم سطح جزئیات بازی (Level of Detail) و کاهش دادن سطح پیچیدگی
توانایی طراحی رابط کاربری بازی
برقراری تعامل با اعضا

مشاغلی که شامل توانایی‌های بالا می‌شوند عبارتند از:

طراح بازی
طراح گرافیک بازی‎ها
طراح مراحل بازی‎ها
طراح رابط کاربری بازی
طراحی فضا و بنا در پروژه‎های بازی ‎سازی ملی

رشته‌ی کاردانی حرفه‌ای کارگردانی و طراحی بازی‌های رایانه‌ای

مجموع واحدهای دو دوره، ۷۲ واحد و مجموع ساعات آن نیز ۲۰۹۶ ساعت است که حداقل ۲ و حداکثر ۳ سال به طول می‌انجامد. قابلیت‌ها و توانمندهای عمومی فارغ التحصیلان این رشته شامل موارد زیر است:

گزارش‎نویسی و مستندسازی فعالیت‎ها
ارائه‌ی گزارش نتایج کار و جریان فعالیت‎ها
انجام کار گروهی
بهره‌گیری از رایانه
قابلیت تعامل با سایر اعضاء در کار گروهی
سازماندهی و اداره کردن افراد تحت سرپرستی و آموزش آن‌ها
رعایت اخلاق حرفه‎ای و تنظیم رفتار سازمانی
ایجاد کسب‌ و کارهای کوچک و کارآفرینی
تفکر نقادانه و اقتضائی
خلاقیت و نوآوری هنری

از دید فنی، دانشجویان مهارت‌های زیر را کسب خواهند کرد:

بهینه سازی بازی‌های رایانه‌ای
توانایی طراحی مرحله‌ی‌ بازی در قالب دوبعدی و سه‌بعدی
توانایی تهیه‌ی خروجی و آماده‌سازی فضا برای موتور بازی سازی
آشنایی کامل با داستان‌نویسی و طراحی بازی
مدیریت تولید و کارگردانی هنری بازی‌های رایانه‌ای
آشنایی با مفاهیم سطح جزئیات بازی (Level of Detail) و کاهش دادن سطح پیچیدگی
توانایی طراحی رابط کاربری بازی
برقراری تعامل با اعضا و مدیران سه تیم دیگر بازی‎ سازی، یعنی تیم فنی، تیم هنری و تیم نویسندگی بازی‌ها

مشاغلی که شامل توانایی‌های بالا می‌شوند عبارتند از:

طراح بازی
طراح گرافیک بازی‎ها
طراح مراحل بازی‎ها
طراح رابط کاربری بازی
طراحی فضا و بنا در پروژه‎های بازی‎ سازی ملی

تحصیل در مقطع کارشناسی

با وجود تلاش‌های بسیار از سوی نهاد علمی کشور، باید توجه داشته باشید که هنوز رشته‌ بازی سازی در دانشگاه‌های تراز اول کشور و در مقطع کارشناسی وجود ندارد (حداقل تا زمان نگارش این مقاله). لذا به تمامی افرادی که قصد یادگیری این حوزه را دارند توصیه می‌کنیم که از طریق دیپلم ریاضی و سپس تحصیل در شاخه‌ی نرم افزار رشته‌ی مهندسی کامپیوتر و یا علوم کامپیوتر به سراغ بازی سازی بروند. در مقطع کارشناسی، در بسیاری از دانشگاه‌های دولتی رده اول ایران به خصوص چهار دانشگاه تهران، علم و صنعت، شهید بهشتی و صنعتی اصفهان اساتیدی وجود دارند که می‌توانند در این راه کمک بزرگی باشند. در حقیقت درست است که به صورت رسمی رشته‌ بازی سازی تدریس نمی‌شود، اما انجمن‌های بازی سازی از دانشجویان فعالی تشکیل شده‌اند که عاشق بازی و بازی سازی هستند. پس نگران نباشید! برای آشنایی بیشتر با رشته‌ی مهندسی کامپیوتر می‌توانید مقاله‌ی 'معرفی کامل رشته مهندسی کامپیوتر و گرایش‌های ارشد' را مطالعه کنید.

تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد

برای نخستین بار در کشور و در سال 1393، گرایش جدیدی به نام تولید بازی‌های رایانه‌ای تصویب شد. این گرایش زیر رشته‌ی هنرهای رایانه‌ای تدوین شده است، بنابراین اگر می‌خواهید مدرک تحصیلات تکمیلی بازی سازی داشته باشید، باید در کنکور کارشناسی ارشد هنر شرکت کنید.

البته باید توجه داشته باشید که تا لحظه‌ی نگارش این مقاله، فقط دانشگاه هنر اسلامی تبریز اقدام به پذیرش دانشجو در رشته‌ی هنرهای رایانه‌ای با گرایش تولید بازی‌های رایانه‌ای کرده است. در حقیقت، این رشته پس از موفقیت این دانشگاه در برگزاری دوره کارشناسی چند رسانه‌ای و با توجه به نیاز کشور در زمینه تربیت نیروهای متخصص داخلی در زمینه تولید بازی‌های رایانه‌ای، در دانشکده‌ی چندرسانه‌ای این دانشگاه ایجاد شده است. ظرفیت این رشته نیز 10 نفر می‌باشد.

آموزش در رشته‌ی هنرهای رایانه‌ای با گرایش تولید بازی‌های رایانه‌ای به صورت پروژه‌ محور بوده و نزدیک به ۶۰ درصد از دروس آن در قالب فعالیت‌های عملی و کارگاهی ارائه می‌شود. رشته‌ی تولید بازی‌های رایانه‌ای به صورت بین رشته‌ای میان رشته‌های کامپیوتر و هنر طراحی شده است. طراحی فضای بازی، طراحی شخصیت، هوش مصنوعی بازی‌های رایانه‌ای، طراحی فنی و گرافیک رایانه‌ای و طراحی تجربه کاربری برای بازی‌های رایانه‌ای از جمله مهارت‌هایی است که دانشجویان در این رشته فرا می‌گیرند.

تحصیل در دو دانشگاه مشترک

حدود سه سال است که ایران در مقطع کارشناسی ارشد دوره‌های مشترکی با دانشگاه‌های خارج از کشور برگزار می‌کند. یکی از این دوره‌ها، رشته‌ی مهندسی کامپیوتر و گرایش هوش مصنوعی و رباتیکز دانشگاه اصفهان است که با همکاری دانشگاه کیم یانگ کره جنوبی برگزار می‌شود. تمرکز این رشته بر بازی سازی است.

برای پذیرش در دوره‌ی مشترک با دانشگاه کیم یانگ کره جنوبی نیز پذیرش دانشجو به صورت نیمه متمرکز و از طریق مصاحبه در دانشگاه اصفهان انجام خواهد گرفت؛ علاوه بر این، آشنایی کافی با زبان انگلیسی ضروری است و دانش زبان داوطلبین در مصاحبه سنجیده خواهد شد. شهریه‌ی هر ترم تحصیل در دانشگاه کیم یانگ بسته به شرایط متغیر است، اما برای مثال در سال 1398 شهریه ۵۰۰۰ دلار (با احتساب هزینه اسکان و غذا) بود که به دانشجویان اعزامی از دانشگاه اصفهان ۳۰ درصد تخفیف داده می‌شد. علاوه بر آن، بسته به میزان تسلط به زبان انگلیسی و همکاری در پروژه‌های بازی سازی استادان دانشگاه کیم یانگ، این مبلغ تا 1000 دلار کاهش می‌یافت.

تحصیل در خارج از کشور

خوشبختانه در خارج از کشور، شرایط متنوعی برای تحصیل در حوزه‌های مرتبط با بازی سازی وجود دارد و دانشگاه‌های معتبر زیادی هستند که این رشته را ارائه می‌دهند. طراحی و توسعه‌ی بازی‌های رایانه‌ای حرفه‌ای پرتقاضاست و به همین دلیل، دانش جامعی را می‌طلبد. به همین دلیل دانشگاه‌ها به طور فزاینده‌ای در حال ارائه‌ی برنامه‌هایی در زمینه‌ی بازی‌های رایانه‌ای به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان هستند. در ادامه فهرستی از دانشگاه‌های برتر را معرفی می‌کنیم. این دانشگاه‌ها طبق نظرسنجی که در بین دانشجویان صورت گرفته است و فاکتور‌هایی همچون دوره‌ی مناسب آکادمیک، هزینه‌ها، چشم انداز شغلی در صنعت بازی‌های رایانه‌ای، تجهیزات مدرن و... انتخاب شده‌اند. این دانشگاه‌ها عبارتند از:

دانشگاه یوتا در سالت لیک (University of Utah): اگر در هدف خود ثابت قدم و مطمئن هستید حتما به این دانشگاه توجه ویژه‌ای داشته باشید.
دانشگاه ساترن کالیفرنیا (University of Southern California)
موسسه‌ی فناوری دیجی پن (DigiPen Institute of Technology)
دانشگاه ایالتی میشیگان (Michigan State University)
دانشگاه سانتاکروز کالیفرنیا (University of California, Santa Cruz)
موسسه‌ی فناوری روچستر (Rochester Institute of Technology)
دانشگاه درکسل (Drexel University)

جمع‌بندی

با گذر زمان، بازی‌های رایانه‌ای به صورت جدی به بخش مهمی از سرگرمی‌های مردم تبدیل شده‌اند و در دل کاربران گوناگون جا باز کرده‌اند. ایران با 20 میلیون کاربر بازی‌های رایانه‌ای و صرف روزانه 40 میلیون ساعت برای انجام بازی‌ یکی از پرمخاطب‌ترین کشورهای دنیا در این زمینه محسوب می‌شود. به همین نسبت، ساخت بازی به یکی از مشاغل روبه‌رشد و پرطرفدار تبدیل شده است. دانش‌آموختگان رشته‌های مرتبط با بازی سازی، می‌توانند به عنوان مدرس، طراح بازی، برنامه‌نویس، گرافیست و... در مراکز دولتی و خصوصی و یا به صورت مستقل مشغول به کار شوند. اگر سوالی در مورد بازی ساز شدن دارید یا برای شروع بازی سازی به کمک نیاز دارید نترسید، ما همراه شما خواهیم بود. برای ادامه‌ی راه می‌توانید به مقاله‌ی 'نقشه‌ی راه بازی سازی: آموزش مراحل بازی سازی' مراجعه کنید. خوشحال می‌شویم سوالات، پیشنهادات و نظرات خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.