در اوایل دهه ۹۰ میلادی، Visual Basic به عنوان یکی از پیشروترین زبانهای برنامهنویسی شناخته میشد، چون یکی از اولین زبانهایی بود که از سینتکس خوانا و ساده استفاده میکرد. حالا شاید دیگه جدیدترین زبان برنامهنویسی نباشه، ولی هنوزم توسط شرکتهای مختلف در سراسر دنیا استفاده میشه. دلیلش هم واضحه: این زبان یه ابزار قدرتمند برای برنامهنویسی بکاند هست. با Visual Basic میتونید سیستمهای داخلی بسازید، ولی کاربردش فقط به این محدود نمیشه؛ میتونید ازش تو برنامههای وب، سیستمها و حتی چتباتها هم استفاده کنید.
بیسیک (BASIC) مخفف "Beginners' All-purpose Symbolic Instruction Code" هست که به معنای "کد آموزشی همهمنظوره نمادین برای مبتدیان" است. این زبان برنامهنویسی در دهه ۱۹۶۰ توسط جان کیمنی و توماس کورتز در کالج دارتموث ایجاد شد. هدف از طراحی این زبان، ساده کردن فرایند یادگیری برنامهنویسی برای مبتدیان و دانشجویان بود. به خاطر همین، سینتکس (قواعد نگارشی) این زبان بسیار ساده و خوانا طراحی شده بود.
تصور کنید که در زمانهای گذشته، برنامهنویسی تنها به متخصصان و مهندسین کامپیوتر محدود بود. بیسیک با سادهسازی قواعد برنامهنویسی و استفاده از کلمات انگلیسی رایج، این فرایند رو برای عموم افراد قابل دسترس کرد. این زبان در آموزش برنامهنویسی به هزاران نفر کمک کرده و همچنان به عنوان یکی از پایههای اصلی درک برنامهنویسی مدرن شناخته میشه.
Visual Basic (VB) یه زبان برنامهنویسی شیءگرا و محیط توسعه هست که مایکروسافت در سال ۱۹۹۱ معرفی کرد. این زبان از نسخه قدیمیتر BASIC تکامل پیدا کرده که برای 'کدهای آموزشی همهمنظوره نمادین' استفاده میشد. تو VB، توسعهدهندهها میتونن با استفاده از ویژگیهای مبتنی بر رابط کاربری گرافیکی (GUI)، بخشهای مختلف کد رو با کشیدن و رها کردن اشیاء تغییر بدن که این امکان رو میده تا برنامهنویسها رفتار، عملکرد و ظاهر اشیاء مختلف رو با استفاده از عناصر گرافیکی تعریف کنن.
حالا وقتشه که خودتو تو نقش یه برنامهنویس ببینی که با یه رابط کاربری جذاب و گرافیکی کار میکنه. با VB، کافیه اشیاء رو بگیری و جابهجا کنی تا برنامههات زنده بشن! 😉
برخلاف زبانهای برنامهنویسی دیگه، زبان BASIC از چندین کلمه انگلیسی رایج تو سینتکسش استفاده میکرد که این زبان رو برای کاربرها خیلی راحتتر و دوستداشتنیتر میکرد. این یکی از دلایل اصلی بود که مایکروسافت تصمیم گرفت زبانی رو از BASIC مشتق کنه.
یکی دیگه از دلایل مهم برای معرفی VB این بود که BASIC یه بخش 'بصری' داشت. مایکروسافت یه IDE برای VB به اسم 'Visual Studio' توسعه داد که از اجزای گرافیکی برای طراحی ماژولهای نرمافزاری استفاده میکرد. با استفاده از این عناصر گرافیکی، توسعهدهندهها میتونستن به راحتی با موس خودشون منوها، دکمهها و متنها رو تغییر اندازه بدن، به جای اینکه هر جزء گرافیکی رو به صورت جداگانه طراحی کنن.
در سال ۱۹۹۸، مایکروسافت آخرین نسخه VB یعنی Visual Basic 6 رو منتشر کرد. حالا این نسخه جای خودش رو به نسخههای دیگه مثل VB .NET، Visual Basic for Applications (VBA) و Visual Studio .NET داده. امروز، VBA و Visual Studio .NET دو پلتفرم VB پرکاربرد در سازمانها هستن.
به خاطر راحتی استفاده، سینتکس ساده و ابزارهای گرافیکی، VB هنوزم تو لیست ۲۵ زبان برنامهنویسی محبوب در سراسر دنیا قرار داره. طبق آمار مارس ۲۰۲۳ از PYPL (محبوبیت زبانهای برنامهنویسی)، VB در رتبه ۲۱ با ۰.۵۳٪ سهم بازار قرار داره.
Visual Basic از رابط کاربری گرافیکی (GUI) برای طراحی برنامههای ویندوز استفاده میکنه. کنسول طراحی VB به سه بخش اصلی تقسیم میشه:
تو فضای طراحی، برنامهنویس میتونه 'کنترلها' رو از جعبه ابزار به فرم اضافه کنه. این کنترلها شامل دکمهها، تکستباکسها، لیبلها، پیکچرباکسها و خیلی چیزای دیگه هستن. هر کنترل تو این لیست باعث ایجاد 'رویدادها' مثل کلیک، دابل کلیک، فشار دادن کلید، رها کردن کلید و حرکت موس میشه.
برنامهنویس میتونه برای هر رویداد یا عمل کاربر یه زیرروال بنویسه که بهش 'رویه رویداد' میگن. تو شناسایی این رویهها، پروژه ایجاد شده به دنبال دستورالعملهای مرتبط با رویداد میگرده و اونها رو اجرا میکنه.
برنامه VB وقتی آماده استفاده است که همه عناصر رابط کاربری، زیرروالها و کدهای دیگه نرمافزاری تو پروژه قرار گرفته باشن. برنامهنویس میتونه برنامه رو به یکی از این دو روش اجرا کنه:
خیلی راحت با فشار دادن یه کلید یا کلیک روی یه دکمه، میتونی برنامهت رو اجرا کنی و ببینی چطوری کار میکنه. (همه چیز به سادگی چند کلیک!)
حالا این مراحل برای نسخه اولیه VB توضیح داده شده، اما فرآیند کاریش بستگی به نسخهای داره که استفاده میکنید. مثلاً اگه از Visual Basic .Net استفاده کنید، پیادهسازی تو Visual Studio شبیه به زبان BASIC با عناصر سینتکس اضافه شده و ویژگیهایی از Object Pascal و C هست. کد VB به کد شیء ترجمه میشه و بعد به قسمتهای برنامه شما متصل میشه تا یه فایل .exe بسازه. این فایل میتونه بهطور مستقل اجرا بشه، بدون نیاز به محیط Visual Studio، درست مثل هر برنامه دیگه روی ماشین شما.
اگه از نسخه VBA VB استفاده کنید، کد معمولاً تو IDEهای داخلی برنامههای Microsoft Office مثل MS Access، MS Excel و MS Word نوشته میشه. تو VBA، کد توکنیزه، کامپایل و تو یه ماشین مجازی تو برنامه Microsoft Office اجرا میشه. کد VBA نمیتونه خارج از محیط Office اجرا بشه. بنابراین، VBA نمیتونه فایلهای .exe رو بهتنهایی تولید کنه.
VB از زمان معرفیش تو سال ۱۹۹۱ راه زیادی رو طی کرده. باید توجه داشت که نسخههای مختلف VB به شکلهای متفاوتی عمل میکنن که این امر نسبت به نسخههای قبلی منحصربهفرد هست
ویژوال بیسیک، محصول مایکروسافته که با سینتکس ساده و محیط بصری قابل فهم ارائه شده. این زبان توسعه سریعتر رو نسبت به بقیه زبانها فراهم میکنه و ارتباط خوبی با دیتابیسها داره. بیایید نگاهی به ویژگیهای منحصر به فرد ویژوال بیسیک بندازیم.
نصب اولیه ویژوال بیسیک نیاز به فضای حافظه زیادی داره. به خاطر اینکه این زبان از کیت توسعه مبتنی بر رابط کاربری گرافیکی استفاده میکنه، طبیعتاً فضای زیادی میطلبه. علاوه بر این، در ویژوال بیسیک امکان مقداردهی اولیه به ساختارها در زمان اعلان وجود نداره، که این ویژگی در زبان C امکانپذیره. همچنین، محیط توسعه ویژوال بیسیک بیشتر برای برنامههایی مناسبه که زمان پردازش کمتری نیاز دارن.
برنامهنویسها به خاطر ویژگی توسعه سریع ویژوال بیسیک، این زبان رو به بقیه زبانها ترجیح میدن. البته که ویژوال بیسیک محدود به سیستمعامل مایکروسافته، اما همچنان به طور گسترده توسط جامعه برنامهنویسی استفاده میشه. این زبان برای طراحی برنامههای گرافیکی با نوشتن کدهای کم، مثل دیتابیسهای فرانتاند، خیلی مناسبه و به توسعهدهندهها کمک میکنه برنامههای بهتری نسبت به زبانهای VC++، Delphi و PowerBuilder بسازن.
چارچوب شیءگرای ویژوال بیسیک به برنامهنویسها کمک میکنه تا به راحتی وظایف برنامههای بزرگ، پیچیده و بهروزرسانیهای فعال رو مدیریت کنن. به همین خاطر، ویژوال بیسیک از قابلیت استفاده مجدد کدها و مقیاسپذیری پشتیبانی میکنه که این موضوع کارایی کلی نرمافزارهای توسعهیافته رو بهبود میده.
یک برنامه ویژوال بیسیک به دو بخش تقسیم میشه. یک بخش شامل کد منحصر به فرد برنامه و بخش دیگه شامل کدهای پیشفرضی که برای اجرای هر برنامه لازم هستن. این بخش دوم به عنوان 'Runtime' شناخته میشه. Runtime یه کتابخونه جداست که شامل توابع مختلفی میشه و میتونه تو بیشتر برنامههای ویژوال بیسیک استفاده بشه.
برنامه زمانبندی (Runtime) میتونه تو دایرکتوری ویندوز نصب بشه تا بتونه توسط هر برنامه ویژوال بیسیک که تو همون نسخه توسعه پیدا کرده استفاده بشه. برنامههای از پیش بارگذاری شده Runtime ممکنه برای برنامههایی که با نسخههای مختلف ویژوال بیسیک نوشته شدن کار نکنن. مثلاً Runtime نسخه VB 5 با Runtime نسخه VB 6 سازگار نیست. ویژگی Runtime باعث میشه برنامههای ویژوال بیسیک کوچکتر باشن، چون بخش بزرگی از کدهای برنامه داخل Runtime مشترک بین برنامهها قرار داره.
ویژگی COM از ارتباط بین فرآیندهای مختلف برنامهنویسی پشتیبانی میکنه. بنابراین، عنصر COM که به هر زبانی نوشته شده باشه میتونه با محیط توسعه ویژوال بیسیک یکپارچه بشه.
ویژوال بیسیک از ویژگیهایی مثل 'IntelliSense' و 'code snippets' برای پشتیبانی از تولید خودکار کد برای اشیاء بصری خودش استفاده میکنه. علاوه بر این، ویژوال بیسیک قابلیت 'AutoCorrect' رو داره که به برنامهنویسها اجازه میده کدها رو در زمان اجرای برنامه دیباگ کنن. همچنین، ویژوال بیسیک کلید توسعه برنامههایی هست که میتونن روی وب، ویندوز، دستگاههای موبایل و پلتفرمهای متعدد دیگه اجرا بشن.
فکر کن توی یه دنیایی هستی که برنامهنویسی به راحتی بازی با لگوهاست. با ویژوال بیسیک، تو میتونی قطعات مختلف برنامه رو مثل یه پازل کنار هم بچینی و سریع یه برنامه کاربردی بسازی. این یعنی دنیای بینهایت و امکانات بیپایان!
به خاطر انعطافپذیری ویژوال بیسیک، برنامهنویسهای فرانتاند و فولاستک ازش برای طراحی برنامههای سفارشی که از چندین پلتفرم پشتیبانی میکنن، استفاده میکنن. همچنین، ویژوال بیسیک انتخاب مناسبی برای توسعه برنامههایی هست که به فرمها، انتخابها و ورودیهای کاربر متکی هستن. علاوه بر این، ویژوال بیسیک برای توسعه برنامههای کنسولی که از طریق خط فرمان اجرا میشن، هم استفاده میشه.
توسعهدهندهها معمولاً از ویژوال بیسیک برای طراحی سیستمهایی استفاده میکنن که برای مدیریت دیتابیسهای بزرگ لازمن. وقتی یه پروژه با استفاده از ابزارهای گرافیکی توسعه پیدا کنه، کاربرها میتونن به راحتی انواع مختلفی از قابلیتهای دیتابیس رو بهش اضافه کنن، بدون اینکه نیاز به نوشتن کدهای پیچیده داشته باشن. ویژوال بیسیک همچنین به کاربرها اجازه میده تا به دیتابیسهایی که با برنامههای مختلفی مثل MS Access، Oracle و MySQL ساخته شدن دسترسی پیدا کنن و اونا رو مدیریت کنن.
ویژوال بیسیک به خاطر کدهای پیچیده شناخته شده نیست. اما کاربرها میتونن از محیط توسعه برای نوشتن کدهای بازی با استفاده از ابزارهای گرافیکی استفاده کنن. علاوه بر این، با ویژگی توسعه سریع (RAD)، ساخت نمونه اولیه یه بازی بدون نیاز به وارد شدن به جزئیات پیچیده کدنویسی راحتتر میشه. ویژوال بیسیک محدودیتهایی تو انیمیشنهای سهبعدی داره و نیاز به DLL خارجی برای فراهم کردن قابلیتهای سهبعدی داره. با این حال، همچنان گزینه محبوبی برای بازیهای دوبعدی هست.
امروزه، به خاطر رشد اینترنت اشیا و دستگاههای هوشمند، برنامهها و خدمات وب محبوبیت زیادی پیدا کردن. تو توسعه وب مدرن، ویژوال بیسیک برای ایجاد برنامههای اسکریپتی سمت سرور استفاده میشه که روی سرور وب اجرا میشن نه تو مرورگر.
برای مثال، Active Server Pages (ASP) یه زبان اسکریپتی سمت سروره که محیط ویژوال بیسیک رو به توسعهدهندهها ارائه میده تا برنامهها و خدمات سرور رو یکپارچه کنن. همچنین، VBScript یه زبان اسکریپتی مبتنی بر ویژوال بیسیکه که دستورات رو تو مرورگر سمت کاربر اجرا میکنه.
ویژوال بیسیک توسط توسعهدهندههای وب برای ایجاد فرمها و برنامههای وب هم استفاده میشه. اگه تا حالا با یه چتبات تو یه وبسایت تعامل داشتی، احتمالش هست که با یه برنامه پشتیبانی مبتنی بر ویژوال بیسیک ارتباط برقرار کرده باشی.
همونطور که قبلاً گفتیم، VB.Net از ویژوال بیسیک تکامل پیدا کرده. بنابراین، برنامهنویسهایی که از ویژوال بیسیک استفاده میکنن، به راحتی به چندین کتابخانه NET. که برای توسعه برنامههای نرمافزاری روی پلتفرمهای مرتبط با پیامرسانی، شبکههای اجتماعی، پردازش سفارشات تجارت الکترونیک و مدیریت لجستیک ضروری هستن، دسترسی دارن.
امروزه، VBA پرکاربردترین نسخه ویژوال بیسیکه. مایکروسافت ازش برای توسعه برنامههای Office مثل اکسل و پاورپوینت استفاده کرده. علاوه بر ایجاد برنامههای جدید، VBA میتونه برای بهینهسازی برنامههای موجود هم استفاده بشه.
کارکرد اصلی VBA تو ویژگی 'ماکروها' هست که به توسعهدهندهها اجازه میده فعالیتهایی مثل پردازش کلمات یا ایجاد نمودارها و جداول سفارشی رو اتومات کنن. بنابراین، کاربرها از وظایف روزمره و تکراری رها میشن. برای مثال، مهندسهای نرمافزار میتونن ماکروهایی بسازن که دادههای خاص یا آمار رو از یه صفحه گسترده به یه سند ورد استخراج کنه. یه مثال دیگه میتونه طراحی ماکروهایی باشه که بخشهای مشترک کد رو تو برنامههای مختلف تکرار کنه.
شرکتها همچنین میتونن از VBA خارج از شبکههاشون با استفاده از ویژگی COM ویژوال بیسیک استفاده کنن. این به سازمانها اجازه میده تا برنامه داخلی خودشون رو با برنامههای غیر مایکروسافت یا خاص سازمان فراتر از مرزهای کامپیوتر شرکت ارتباط بدن.
زبان برنامهنویسی BASIC که ویژوال بیسیک ازش مشتق شده، خیلی ساده و کاربرپسنده، به خصوص وقتی میخوای فایلهای اجرایی (exe) بنویسی.
اما وقتی ویژوال بیسیک با رابط COM مایکروسافت استفاده میشه، خیلی سودمندتر میشه. اجزای COM میتونن با زبانهای مختلف نوشته بشن و بعد با استفاده از ویژوال بیسیک یکپارچه بشن. علاوه بر این، ویژوال بیسیک فقط یه زبان برنامهنویسی نیست، بلکه یه محیط توسعه یکپارچه (IDE) هم داره که برای پشتیبانی بهتر از توسعه سریع برنامه (RAD) بهینهسازی شده. این ویژگی به برنامهنویسها اجازه میده به راحتی رابطهای گرافیکی (GUI) بسازن و اونا رو به توابع داخل برنامه متصل کنن.
علاوه بر این، IDE ویژوال بیسیک دیدهای مدیریتی از ساختار برنامه ارائه میده که خیلی راحت قابل فهمه.
به طور کلی، ویژوال بیسیک توسعه سریع برنامههای ویندوزی رو ممکن میکنه و در عین حال با استفاده از ActiveX Data Objects (ADO) به دسترسی به دیتابیسها کمک میکنه و به برنامهنویسها اجازه میده از کنترلها و اشیای مختلف ActiveX استفاده کنن.
ویژوال بیسیک بیشتر برای ساخت برنامههای ویندوزی خوبه. این زبان به شما اجازه میده به راحتی برنامههای کاربردی ویندوزی بسازید و از ابزارهای گرافیکی مختلف برای طراحی رابط کاربری استفاده کنید.
بله، ویژوال بیسیک یکی از بهترین زبانها برای شروع برنامهنویسیه. سادگی و محیط گرافیکیش به مبتدیها کمک میکنه تا به راحتی برنامهنویسی رو یاد بگیرن و برنامههای خودشون رو بسازن.
به طور کلی، ویژوال بیسیک برای ساخت برنامههای وب طراحی نشده. برای توسعه وب، زبانهایی مثل HTML، CSS، جاوااسکریپت و پایتون مناسبتر هستن.
بله، ویژوال بیسیک هنوز هم توسط برنامهنویسها و شرکتهای زیادی برای ساخت برنامههای ویندوزی استفاده میشه. این زبان به خصوص برای پروژههای کوچک و متوسط خیلی خوبه.
ویژوال بیسیک و VBA (ویژوال بیسیک برای اپلیکیشنها) هر دو از یه خانواده هستن، ولی تفاوتهایی دارن. VBA بیشتر برای اتوماسیون وظایف تو نرمافزارهای مایکروسافت مثل اکسل و ورد استفاده میشه، در حالی که ویژوال بیسیک برای ساخت برنامههای کاربردی ویندوزی طراحی شده.
همونطور که قبلا اشاره کردیم، ویژوال بیسیک شاید جدیدترین یا محبوبترین زبان برنامهنویسی نباشه، اما هنوزم کاملاً از رده خارج نشده. حتی امروز هم شرکتهای زیادی از ویژوال بیسیک برای انجام وظایف حیاتی کسبوکار استفاده میکنن. این زبان یادگیری آسونی داره و IDE بصریش اون رو به ابزاری عالی برای توسعه سریع و ارزان برنامهها تبدیل کرده.
برای یه توسعهدهنده نرمافزار، یادگیری برنامهنویسی ویژوال بیسیک یه مهارت ضروریه، به خصوص اگه تازهکار هستی و میخوای وارد فضای نرمافزارهای B2B بشی.
این مقاله بهت کمک کرد بفهمی چرا ویژوال بیسیک اینقدر محبوب بوده؟ نظرت رو تو کامنتها بنویس.
دوره الفبای برنامه نویسی با هدف انتخاب زبان برنامه نویسی مناسب برای شما و پاسخگویی به سوالات متداول در شروع یادگیری موقتا رایگان شد: