UX چیست : حتما بارها و بارها اصطلاح UX یا تجربه کاربری به گوش شما خورده است ولی معنی و مفهوم آن را نمی‌دانستید. برای اینکه بدانیم طراح تجربه کاربری کیست ابتدا باید درک کنیم که UX چیست و چه کاربردهایی در حوزه تخصصی ما دارد. پس اگر علاقه مندید که بیشتر در مورد این مفهوم بدانید، در ادامه این مقاله همراه ما باشید.

UX چیست؟

تجربه کاربری یا User Experience تخصص نسبتا جدیدی است که عمر آن به بیش از دو دهه هم نمی‌رسد. در تجربه کاربری تجربیاتی که یک کاربر پس از استفاده از یک محصول یا سرویس خاص به دست می‌آورد مورد بررسی قرار می‌گیرند. یعنی در علم User Experience هدف اصلی بررسی احساسی است که در کاربر پس از استفاده از یک محصول ایجاد می‌شود. قطعا هرچه محصولی از نظر UX مطلوب‌تر باشد، احساس بهتری برای کاربر ایجاد می‌کند.

امروزه کاربران همگی به دنبال ساده‌ترین و سریع‌ترین راه‌ها برای رفع نیازهای خود هستند. به همین دلیل است که UX اهمیت بسیاری زیادی در تولید محصولات مختلف پیدا کرده است. زیرا UX در تلاش است که تجربه‌ نهایی و کلی کاربران را بهبود بخشد. شاید برخی از مردم تصور کنند منظور از UX همان تجربه ای است که کاربر پس از استفاده محصول به دست می‌آورد! اما در حقیقت تجربه کاربری فرآیندی است که این تجربه را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا بتواند آن را بهبود بخشد. دونالد نورمن کسی است که برای اولین بار از تجربه کاربری صحبت کرد و اینگونه این مفهوم را تعریف می‌کند:

UX شامل تمام جنبه‌های تعاملی کاربر با شرکت، خدمات و محصولات آن است.

این محصولات دامنه بسیار وسعی دارند، اما در حوزه دیجیتال و اینترنت می‌توانند شامل وب سایت، اپلیکیشن، نرم‌افزار، بازی و … باشند. فرآیند بهینه سازی UX یک فرآیند همیشگی است. طراح UX با طی کردن این فرآیند محصولی را به کاربران ارائه می‌کند که پس استفاده از آن لذت‌ ببرند. دلیل همیشگی بودن فرآیند تجربه کاربری این است که سلایق و علاقه کاربران همیشه در حال تغییر و تحول است، پس طراح تجربه کاربری باید همیشه در تلاش باشد که بر اساس این تغییرات، محصولات را بهینه سازی کند.

طراح تجربه کاربری کیست؟

دیدیم که مفهوم UX چیست و چگونه باعث ایجاد نگرشی جدید در تولید محصولات شده است. تولید کنندگان محصولات با توجه به این مفهوم باید از نگاه مشتریان و کاربران نهایی به محصولاتشان نگاه کنند. یعنی دقیقا باید حس و حالی که مردم پس از استفاده از محصولاتشان دارند را به خوبی درک کنند! باید از خودشان بپرسند که آیا آن‌ها از محصولات ما رضایت دارند؟ چگونه می‌توانیم استفاده از محصولاتمان را آسان‌تر سازیم؟ چه تغییراتی در محصولاتمان اعمال کنیم تا برای افراد مختلف مناسب باشد؟ و سایر سوالاتی که می‌توانند به بهبود یک محصول کمک کنند.

اما ناگفته نماند که درک احساسات و بازخوردهای کاربران به این سادگی‌ها نیست! زیرا آن‌ها تجربه‌های متفاوتی در استفاده از یک محصول دارند. مثلا ممکن است شخصی پس از نصب یک اپلیکیشن و کار کردن با آن بسیار راضی باشد، درحالی که شاید شخصی دیگر حتی نتواند آن اپلیکیشن را نصب و راه اندازی کند! قطعا تجربه هر کدام از این افراد متفاوت و منحصر به فرد خواهد بود. به همین دلیل است که برای بهبود UX به طراحان تجربه کاربری نیاز خواهیم داشت.

بیشتر بخوانید: 8 اصل برای بهبود تجربه کاربری (UX) وب سایت و فضاهای دیجیتال

در دنیای تجربه کاربری قبل از هر اقدامی، باید مخاطب خود را به خوبی شناسایی کنیم. باید بدانیم که افرادی که می‌خواهند از محصولات ما استفاده کنند دقیقا چه نیازها و علایقی دارند. ولی همانطور که اشاره شد، بررسی این موارد کار آسانی نخواهد بود و نیاز به افرادی دارد که به آن‌ها Ux Designer یا طراح تجربه کاربری می‌گوییم. بنابراین این سوال مطرح می‌شود که طراح UX کیست و چه وظایفی دارد؟

طراح تجربه کاربری کسی که باید همواره نیازهای کاربران یک محصول را شناسایی کند تا دقیقا محصولی را طراحی کند که مطابق با خواسته‌های آن‌ها است. پس طراح UX وظیفه دارد تا نیازها و چالش‌های کاربران را شناسایی کند و راه حل مناسبی برای بهبود آن‌ها ارائه کند. یعنی این افراد باید مطمئن شوند که خدمات یا محصولاتی که به دست کاربران می‌رسانند ارزشمند، کاربردی، ساده و از هر نظر مطابق با میل آن‌ها خواهد بود. طراحی UX برای هر محصولی فرآیند خاص و متفاوتی دارد، اما به طور کلی می‌توان مراحل زیر را به عنوان گام هایی اصلی از این فرآیند در نظر گرفت :

• تعریف محصول
• بررسی و تحقیقات در زمینه محصول
• تجزیه و تحلیل تحقیقات و ارائه راهکار مناسب
• طراحی اولیه محصول بر اساس راهکار ارائه شده
• اعتبارسنجی راهکار

همانطور که اشاره شد تجربه‌ کاربری محدود به یک حوزه خاص نمی‌شود. هرکسی که مسئولیتی در طراحی و ایجاد یک محصول دارد، می‌تواند با توجه به تخصصش در بهبود UX یک محصول تاثیرگذار باشد. اما اگر بخواهید به صورت تخصصی در زمینه UX فعالیت داشته باشید، میتوانید یکی از شاخه‌های زیر را انتخاب کنید که عبارتند از:

• طراح رابط کاربری (UI)
• توسعه دهنده
• نویسنده UX
• طراح بصری
• مدیر تجربه کاربری
• مدیر محصول

مثالی از تجربه کاربری در کسب و کار آنلاین

در بخش‌های قبلی این مقاله دیدیم که UX چیست و به چه کسی طراح تجربه کاربری می‌گویند. در این بخش می‌خواهیم مثال هایی از UX را مورد بررسی قرار دهیم. طراحی تجربه کاربری در سایت‌ ها، اپلیکیشن‌های تعاملی، سامانه‌های اتوماسیون و... اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است. زیرا استفاده از این تکنولوژی‌ها برای بسیاری از افراد سخت و پیچیده می‌باشد، این عامل باعث به وجود آمدن تجربه ای بد و منفی در آن‌ها می‌شود. پس اگر یک سایت را به عنوان محصول در نظر بگیریم، باید آن را به گونه ای طراحی کنیم که همه بتوانند به راحتی استفاده کنند. مثلا :

• تایپوگرافی سایت مناسب باشد تا چشم کاربران را برای خواندن مطالب اذیت نکند. به همین منظور باید اندازه متن ما نه خیلی کوچک و نه خیلی بزرگ باشد!
• دسترسی به بخش‌های مختلف سایت آسان باشد! یعنی کاربر برای دسترسی به بخش خاصی از سایت ما دچار سردرگمی نشود.
• رنگ هایی که در سایت استفاده می‌کنیم متناسب و استاندارد باشند. مثلا رنگ زمینه و متن مشکی و یا قرمز نباشند!
• و....

مواردی که در بالا ذکر شد، صرفا به عنوان مثال‌های از UX مطرح شدند. زیرا این موارد باید با توجه به محصول، مخاطب نهایی، اهداف ارائه محصول و سیاست‌های تولید کننده بررسی و تایید شوند. در نظر داشته باشید که دنیای UX بسیار گسترده و پیچیده است و از محصولی تا محصول دیگر بسیار متفاوت است.

بیشتر بخوانید: نویسنده UX کیست؟ معرفی شغل UX Writing

مثالی از تجربه کاربری در سئو

همانطور که می‌دانیم سئو(SEO) یا همان Search Engine Optimization به مجموعه کارهایی گفته می‌شود که باید در داخل و خارج سایت انجام داد تا بتوانیم سایت را برای موتور‌های جستجو نظیر گوگل بهینه کنیم.

به عنوان مثال احتمالا شما برای خواندن این مقاله در گوگل جستجو کردید "ux چیست" و وب سایت سون لرن در نتایج جستجو رتبه ای بین 1تا5 داشته و شما با کلیک کردن روی لینک سون لرن در حال خواندن مقاله ما هستید، باید بدانید فرایندی که باعث شده سون لرن یا دیگر سایت‌ها روی هر عبارت کلید رتبه ای مناسب دریافت کنند اتفاقی نبوده و کاملا برای آن برنامه ریزی صورت گرفته.

حال شاید برایتان سوال شود که UX یا همان تجربه کاربری چه اثری در سئو دارد؟ باید به صورت خلاصه بگوییم که که گوگل به دنبال بهبود تجربه کاربری است، به صورتی که وب سایت هایی که کاربر با صفحات آن و محصولات آن تجربه خوبی دارند شانس بهتری برای نمایش در موتور‌های جستجو را خواهند داشت و عملا فاکتور تجربه کاربری در سئو سایت جزو یکی از موارد بسیار مهم و تاثیر گذار می‌باشد.

نتیجه گیری

UX یک کار تخصصی، علمی و پیچیده است که با تجربیات، احساسات، فرهنگ و سایر جنبه‌های مردم سر و کار دارد. هدف نهایی تجربه کاربری افزایش رضایت کاربران نسبت به محصولاتی است که آن‌ها را تهیه و حداقل یکبار از آن‌ها استفاده کرده اند. تجربه کاربری آمده است تا کارایی، سادگی، دسترسی و سایر یک جنبه‌های محصولات را بهبود بخشد. نظر شما چیست؟ تا حالا چه تجارب خوب و یا بدی در حوزه اینترنت داشته اید؟