داستان از اینجا شروع می‌شه که توی دهه 90 میلادی، برنامه نویس‌ها با زبان‌های برنامه نویسی پیچیده ای سر و کار داشتن که هر خط کدشون کلی وقت و انرژی می‌برد. در همین حین، یه برنامه نویس ژاپنی به اسم یوکیهیرو ماتسوموتو (Yukihiro Matsumoto)، معروف به ماتز، تصمیم گرفت یه زبانی بسازه که هم قوی باشه و هم استفاده ازش لذت بخش باشه. اینطوری بود که Ruby به دنیا اومد.

تاریخچه Ruby

Ruby اولین بار در سال 1995 توسط ماتز معرفی شد. اون با ترکیب بهترین ویژگی‌های زبان‌های مختلفی مثل پرل، Smalltalk و Lisp، روبی رو به وجود آورد. هدف اصلی ماتز، ایجاد زبانی بود که هم قدرتمند باشه و هم خوانا و زیبا.

Ruby چیست؟

روبی یه زبان برنامه نویسی پویا، تفسیری و شیءگراست که همان طور که گفتیم، اواسط دهه 1990 توسط یوکیهیرو ماتسوموتو (ماتز) ساخته شده. اسم این زبان از یه نوع جواهر سرخ و قیمتی گرفته شده. Ruby به عنوان یه زبان متن باز به برنامه نویس‌ها اجازه می‌ده تا به راحتی و با لذت کد بزنن. ماتز هدفش این بود که زبانی بسازه که هم از برنامه نویسی شیءگرا استفاده کنه و هم سرعت مناسبی داشته باشه، و نتیجه ش یه زبان با نحو ساده و کاربردی شد که امروز به عنوان Ruby می‌شناسیم.

Ruby on Rails

حالا بریم سراغ Ruby on Rails که بدون اون صحبت کردن درباره Ruby کامل نیست. Rails یه فریمورک توسعه وبه که Ruby رو واقعاً معروف و محبوب کرد. Rails از کدهای از پیش نوشته شده Ruby استفاده می‌کنه و کارهای پیچیده مثل ارتباطات، مدیریت فایل، و اتصالات دیتابیس رو راحت‌تر می‌کنه.

یکی از اصول مهم این فریمورک، DRY (Don't Repeat Yourself) هست که باعث می‌شه کدهای تکراری کمتر باشه و بهره وری بیشتر. این چارچوب با استفاده از الگوی MVC (Model-View-Controller) ساختار کد رو منظم‌تر و قابل نگهداری‌تر می‌کنه.

مقایسه Ruby و Ruby on Rails

حالا بیا یه نگاهی به مقایسه Ruby و Ruby on Rails بندازیم.

این جدول به خوبی تفاوت‌ها و ویژگی‌های کلیدی بین Ruby و Ruby on Rails رو نشون می‌ده. با استفاده از Ruby می‌تونی اپلیکیشن‌های مختلفی بسازی، ولی با اضافه کردن Rails به Ruby، توسعه وب اپلیکیشن‌های پیچیده خیلی راحت‌تر و سریع‌تر می‌شه.

کاربردهای Ruby

حالا که متوجه شدی روبی چیه بیا ببینیم چه کاربردهایی داره و کجاها ازش استفاده می‌شه.

توسعه وب

یکی از معروف‌ترین کاربردهای Ruby توی توسعه وبه. با استفاده از چارچوب محبوب Ruby on Rails، توسعه دهنده‌ها می‌تونن به سرعت اپلیکیشن‌های وب بسازن. Rails همه چیز رو برای ساخت یه اپلیکیشن وب فراهم می‌کنه. از زمان انتشارش توی 2005، Rails باعث شد توسعه وب خیلی سریع‌تر و کارآمدتر بشه. با ای فریمورک می‌تونی ساختار پروژه ت رو با استفاده از کنوانسیون‌ها تعریف کنی و کدهایی که نیاز داری رو با دستورات ساده تولید کنی. این ویژگی‌ها باعث شدن Rails انتخاب محبوبی برای استارتاپ‌ها باشه.

برخی از سایت‌های معروفی که از Ruby on Rails استفاده می‌کنن شامل GitHub، Shopify، Kickstarter، Twitch، Instacart، Zendesk، SoundCloud، Ask.fm، Hulu، و Square هستن.

تولید سایت‌های استاتیک

بیشتر وب سایت‌ها از کدهای سمت سرور برای تولید HTML و ارسالش به مرورگر استفاده می‌کنن، اما سایت‌های استاتیک اینطوری نیستن. یه تولیدکننده سایت استاتیک با استفاده از کد، تمام صفحات وب سایت رو یه باره تولید می‌کنه. این صفحات بعداً روی سرور قرار می‌گیرن و وقتی یه آدرس رو بازدید می‌کنی، یه فایل HTML ثابت دریافت می‌کنی. سایت‌های استاتیک سریع، کارآمد، امن و راحت برای استقرار هستن. Jekyll، اولین و محبوب‌ترین تولیدکننده سایت استاتیک، با Ruby نوشته شده و به عنوان راه پیش فرض برای انتشار محتوا روی GitHub توسط یکی از بنیان گذاران GitHub، تام پرستون-ورنر، ساخته شده.

DevOps و خودکارسازی

Ruby به طور گسترده ای توی DevOps، خودکارسازی و استقرار وب سایت‌ها استفاده می‌شه. Heroku یه پلتفرم معروف برای استقرار اپلیکیشن‌های وبه که اول فقط از Ruby پشتیبانی می‌کرد و باعث شد استارتاپ‌ها به سمتش بیان چون استقرار اپلیکیشن‌ها رو بدون نیاز به مهندس DevOps انجام می‌داد. Vagrant، یه ابزار برای مدیریت ماشین‌های مجازی از خط فرمان، با Ruby نوشته شده. این ابزار به توسعه دهنده‌ها اجازه می‌ده تا پروژه هایی که برای یه سیستم عامل خاص ساخته شدن رو روی هر سیستم عاملی اجرا کنن.

Chef و Puppet دو ابزار دیگه هستن که مهندسای DevOps برای خودکارسازی و مدیریت پیکربندی اپلیکیشن‌ها و سرورها ازشون استفاده می‌کنن. با استفاده از این ابزارها، می‌تونی محیط‌های اپلیکیشن رو با یه فایل پیکربندی ساده تعریف کنی و بدون هیچ قدم دستی، اونا رو روی هر پلتفرمی اجرا کنی.

سرورهای وب

با Ruby می‌تونی سرورهای وب هم بسازی. سرورهای وبی مثل Passenger، Unicorn و Puma با Ruby نوشته شدن. این سرورها درخواست‌های HTTP ورودی رو پردازش می‌کنن، اونا رو به اپلیکیشن‌های وب مربوطه می‌فرستن و پاسخ‌های HTTP رو مدیریت می‌کنن.

پردازش داده

Ruby همچنین یه زبان عالی برای پردازش، تمیز کردن و فیلتر کردن داده هاست. توابع داخلی Ruby مثل map، reduce و select ابزارهای قدرتمندی برای حل مشکلات پردازش داده ارائه می‌دن.

وب اسکریپینگ و کراولینگ

Ruby بسته‌های زیادی داره که استخراج داده از صفحات وب رو خیلی راحت می‌کنن. کتابخونه هایی مثل Vessel برای کراول و دانلود صفحات وب استفاده می‌شن و Nokogiri، یه کتابخونه محبوب دیگه برای پردازش HTML، به کار می‌ره تا بخش‌های خاصی از صفحه رو به صورت ساختاریافته استخراج کنه و برای تحلیل داده‌ها آماده کنه.

ساخت اپلیکیشن‌های دسکتاپ

می تونی برنامه‌های دسکتاپی بسازی که روی سیستم عامل‌های مختلف اجرا بشن. این یعنی با یه بار نوشتن کد، می‌تونی برنامه ت رو روی ویندوز، مک و لینوکس اجرا کنی.

مزایا و معایب Ruby

حالا که متوجه شدی Ruby چطور به وجود اومد و چرا اینقدر مهمه، بیا نگاهی به مزایا و معایب استفاده از این زبان بندازیم.

مزایای روبی

• خوانایی و سادگی: یکی از بزرگ‌ترین مزایای Ruby، خوانایی و سادگی کدهاشه. کدهای نوشته شده با Ruby خیلی شبیه به زبان طبیعی انسان هستن، که باعث می‌شه فهم و نگهداری اونا خیلی راحت‌تر باشه.
• جامعه ی فعال و منابع فراوان: جامعه ی برنامه نویسان Ruby خیلی فعاله و منابع آموزشی زیادی برای یادگیری این زبان وجود داره. تو می‌تونی به راحتی توی انجمن‌ها و گروه‌های مختلف عضو بشی و از تجربه ی دیگران بهره مند بشی.
• انعطاف پذیری: Ruby خیلی انعطاف پذیره و بهت اجازه می‌ده تا به راحتی کتابخانه‌ها و ابزارهای مختلفی رو به پروژه هات اضافه کنی. این ویژگی باعث می‌شه که بتونی به سرعت اپلیکیشن‌های پیچیده و کارآمدی رو توسعه بدی.
• Rails: چارچوب قدرتمند برای توسعه وب: یکی از دلایل اصلی محبوبیت Ruby، چارچوب Ruby on Rails هست که بهت اجازه می‌ده تا به سرعت وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پیچیده رو بسازی.
• امکانات متنوع: Ruby از کتابخانه‌ها و ابزارهای متنوعی برخورداره که بهت کمک می‌کنه تا کارهای مختلفی رو به راحتی انجام بدی. برای مثال، می‌تونی از کتابخانه هایی مثل Nokogiri برای پردازش XML و HTML یا از Devise برای مدیریت کاربران و احراز هویت استفاده کنی.

"روبی برای شادی برنامه نویسان ساخته شده، چون اگه برنامه نویسان خوشحال باشن، کدهای بهتری می‌نویسن." - یوکیهیرو ماتسوموتو

معایب روبی

• سرعت اجرا: یکی از بزرگ‌ترین معایب Ruby، سرعت اجرای اونه. Ruby به عنوان یه زبان تفسیری، در مقایسه با زبان‌های کامپایلی مثل C و Java، کندتر اجرا می‌شه.
• مصرف منابع: Ruby معمولاً منابع بیشتری نسبت به زبان‌های دیگه مصرف می‌کنه. این ممکنه برای پروژه هایی که نیاز به کارایی بالا دارن، یه مشکل بزرگ باشه.
• مشکلات مقیاس پذیری: برخی از پروژه‌های بزرگ ممکنه در مقیاس پذیری با Ruby دچار مشکل بشن. با این حال، با استفاده از تکنیک‌ها و ابزارهای مناسب، می‌شه این مشکل رو تا حد زیادی کاهش داد.

هنوز با ما هستی؟ عالیه!😉 الان می‌خوایم بهت بگیم که چه شرکت‌ها و پروژه‌های مشهوری از Ruby استفاده می‌کنن و چطور می‌تونی کدهای خودت رو با این زبان بنویسی.

شرکت‌ها و پروژه‌های معروفی که از Ruby استفاده می‌کنند

خیلی از شرکت‌ها و پروژه‌های بزرگ از Ruby و Ruby on Rails استفاده می‌کنند. اینجا به برخی از معروف‌ترین هاشون اشاره می‌کنم.

• GitHub: گیت هاب، یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های میزبانی کده که برنامه نویس‌ها می‌تونن پروژه‌های خودشون رو مدیریت و به اشتراک بگذارن. بخش‌های زیادی از GitHub با استفاده از Ruby و Rails توسعه داده شده.
• Airbnb: ایربی ان بی یه پلتفرم معروف برای اجاره اقامتگاه‌ها و تجربه‌های محلیه. این شرکت از Ruby on Rails برای توسعه بخش‌های زیادی از سیستمش استفاده کرده.
• Shopify: شاپی فای یه پلتفرم تجارت الکترونیکه که به کسب وکارها اجازه می‌ده فروشگاه‌های آنلاین خودشون رو ایجاد و مدیریت کنن. Shopify هم به طور گسترده ای از Ruby on Rails استفاده می‌کنه.
• Twitch: پلتفرم محبوب استریمینگ بازی‌های ویدیوییه که از Ruby on Rails برای ساختاردهی و مدیریت بخش‌های مختلف سرویس خودش استفاده کرده.
• Kickstarter: کیک استارتر، یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های جمع آوری سرمایه برای پروژه‌های خلاقانه، از Ruby on Rails برای ساخت و مدیریت سایتش استفاده کرده.
• SoundCloud: ساوندکلود، پلتفرم به اشتراک گذاری موسیقی، از Ruby on Rails برای توسعه بخش‌های مهمی از سایتش استفاده می‌کنه.
• Zendesk: یه سرویس پشتیبانی مشتریانه که به کسب وکارها کمک می‌کنه تا ارتباط بهتری با مشتریانشون داشته باشن. این شرکت از Ruby on Rails برای توسعه سیستمش استفاده کرده.
• Hulu: سرویس استریمینگ ویدیویی که برنامه‌های تلویزیونی و فیلم‌های زیادی رو ارائه می‌ده، از Ruby on Rails برای بخش‌های مختلف سیستمش استفاده کرده.
• Square: یه پلتفرم پرداخت آنلاینه که به کسب وکارها اجازه می‌ده تا پرداخت‌ها رو مدیریت کنن. Square هم از Ruby on Rails برای ساختاردهی و مدیریت سیستم خودش استفاده کرده.
• Basecamp: یه ابزار مدیریت پروژه و همکاری تیمیه که از Ruby on Rails برای توسعه و مدیریت سیستمش استفاده کرده.
• Instacart: یه سرویس تحویل مواد غذاییه که به مشتریان اجازه می‌ده مواد غذایی رو آنلاین سفارش بدن و درب منزل تحویل بگیرن. Instacart هم از Ruby on Rails استفاده می‌کنه.
• The Weather Channel: ارائه دهنده اطلاعات هواشناسی، از Ruby on Rails برای توسعه سیستم‌های داخلی و مدیریت داده‌ها استفاده کرده.
• Twitter (در ابتدا): توییتر، شبکه اجتماعی معروف، در ابتدا با استفاده از Ruby on Rails ساخته شده بود. اگرچه بعدها به تکنولوژی‌های دیگه مهاجرت کرد، ولی شروع موفقیتش با Rails بود.

این شرکت‌ها فقط نمونه هایی از موارد استفاده ی گسترده Ruby و Ruby on Rails در صنعت تکنولوژی هستن. محبوبیت و کارایی این زبان و فریمورک Rails باعث شده تا کسب وکارهای بزرگ و کوچک زیادی به سمتش بیان و ازش برای توسعه محصولات و خدمات خودشون استفاده کنن.

شروع به کار با Ruby

برای شروع به کار با Ruby، ابتدا باید این زبان رو نصب کنی. سپس می‌تونی اولین برنامه خودت رو بنویسی. در اینجا چند مثال ساده برای شروع کار آورده شده.

نصب Ruby

برای نصب Ruby، می‌تونی از ابزارهایی مثل RVM یا rbenv استفاده کنی. این ابزارها بهت اجازه می‌دن تا نسخه‌های مختلف Ruby رو مدیریت کنی.

مثال 1: Hello, World!

بیایید با یه برنامه ساده شروع کنیم. برنامه ی معروف "Hello, World!" رو با Ruby بنویسیم.

# This is a simple Ruby program to print "Hello, World!"
puts 'Hello, World!'

مثال 2: محاسبه مجموع اعداد یک آرایه

در این مثال، برنامه ای رو می‌نویسیم که مجموع اعداد یک آرایه رو محاسبه می‌کنه. این کد با استفاده از متد reduce، که به هر عنصر آرایه یک مقدار اولیه (اینجا صفر) اضافه می‌کنه و نتیجه رو با جمع کردن هر عنصر بعدی به دست میاره.

# This Ruby program calculates the sum of an array of numbers
numbers = [1, 2, 3, 4, 5]
sum = numbers.reduce(0) { |total, num| total + num }
puts "The sum of the array is: #{sum}"

در این کد:

• numbers یک آرایه از اعداد است.
• reduce یک متد برای جمع کردن همه عناصر آرایه است.
• puts نتیجه ی مجموع رو چاپ می‌کنه.

مثال 3: برنامه ای برای پیدا کردن عدد اول

این برنامه بررسی می‌کنه که آیا یک عدد اول هست یا نه. عدد اول عددی ست که تنها به خودش و 1 بخش پذیر باشه.

# This Ruby program checks if a number is prime
def prime?(num)
  return false if num <= 1
  (2...num).each do |i|
    return false if num % i == 0
  end
  true
end
number = 7
puts "Is #{number} a prime number? #{prime?(number)}"

در این کد:

• prime? یک تابع هست که بررسی می‌کنه آیا num عدد اول هست یا نه.
• each یک حلقه ست که از 2 تا یک عدد کمتر از num می‌چرخه و بررسی می‌کنه که آیا num به هر عددی جز 1 و خودش بخش پذیر هست یا نه.
• puts نتیجه رو چاپ می‌کنه.

مثال 4: نمایش اطلاعات کاربران

این برنامه اطلاعات کاربران رو به صورت یک لیست چاپ می‌کنه.

# This Ruby program prints user information
users = [
  { name: 'Alice', age: 25 },
  { name: 'Bob', age: 30 },
  { name: 'Charlie', age: 35 }
]
users.each do |user|
  puts "Name: #{user[:name]}, Age: #{user[:age]}"
end

در این کد:

• users یه آرایه از هش هاست که هر هش شامل نام و سن یه کاربره.
• each یه حلقه ست که برای هر کاربر توی آرایه، اطلاعات نام و سنش رو چاپ می‌کنه.
• puts هم برای چاپ اطلاعات کاربر استفاده می‌شه.

توضیح متد reduce

متد reduce یکی از متدهای پرکاربرد توی Ruby هست که بهت اجازه می‌ده تا یه عملیات تجمعی روی عناصر یه مجموعه (مثل آرایه) انجام بدی. توی مثال محاسبه مجموع اعداد، reduce از یه مقدار اولیه (0) شروع می‌کنه و هر عنصر آرایه رو به این مقدار اضافه می‌کنه.

توضیح حلقه each

حلقه each یکی از روش‌های معمول برای پیمایش عناصر توی یه مجموعه در Ruby هست. این متد بهت اجازه می‌ده تا یه بلاک کد رو برای هر عنصر توی مجموعه اجرا کنی. توی مثال نمایش اطلاعات کاربران، each هر هش توی آرایه users رو پیمایش می‌کنه و اطلاعاتش رو چاپ می‌کنه.

توضیح متد prime?

متد prime? برای بررسی عدد اول از یه روش ساده استفاده می‌کنه: اگه عدد کمتر یا مساوی 1 باشه، عدد اول نیست. بعد از عدد 2 تا عدد مورد نظر پیمایش می‌کنه و اگه عدد به هر کدوم از این اعداد بخش پذیر باشه، عدد اول نیست. اگه نه، عدد اول هست.

مقایسه Ruby و Python

خب، حالا که با Ruby آشنا شدی، شاید برات سوال پیش بیاد که این زبان چه تفاوت هایی با Python داره. بیایید با هم این دو زبان محبوب رو مقایسه کنیم.

شباهت ها

اول از همه، بذار یه نگاه کلی به شباهت‌های این دو زبان بندازیم:

• پویا بودن: هر دو زبان پویا هستن، یعنی نیاز نیست نوع داده‌ها رو قبل از استفاده تعریف کنی.
• سطح بالا بودن: هر دو زبان سطح بالا هستن، یعنی کدهایی که می‌نویسی به زبان طبیعی نزدیک تره و نیازی نیست با جزئیات سخت افزار سروکله بزنی.
• سینتکس ساده و خوانا: کدهای هر دو زبان ساده و خوانا هستن و می‌تونن به راحتی توسط برنامه نویسان دیگه فهمیده بشن.
• چندمنظوره بودن: هر دو زبان برای کاربردهای مختلف مثل توسعه وب، تحلیل داده، اسکریپت نویسی و غیره مناسب هستن.
• جامعه فعال و منابع آموزشی: هر دو زبان جامعه‌های بزرگ و فعالی دارن و منابع آموزشی زیادی براشون موجوده.

تفاوت ها

حالا نگاهی به تفاوت‌های بین Ruby و Python بندازیم:

فلسفه طراحی

• Ruby: تمرکز روی سادگی و زیبایی کدها داره. ماتز (خالق Ruby) می‌خواست زبانی بسازه که برنامه نویس‌ها از نوشتن کد با اون لذت ببرن.
• Python: تاکید روی سادگی و وضوح داره. فلسفه "یک راه واضح و درست برای انجام هر کار" توی Python بسیار مهمه.

استفاده اصلی

• Ruby: بیشتر برای توسعه وب استفاده می‌شه، مخصوصاً با چارچوب Ruby on Rails.
• Python: توی زمینه‌های مختلفی استفاده می‌شه مثل علم داده، یادگیری ماشین، توسعه وب (با استفاده از Django و Flask)، و حتی اتوماسیون.

سرعت اجرا

• Ruby: معمولاً سرعت اجرای کمتری نسبت به Python داره.
• Python: معمولاً کمی سریع‌تر از Ruby هست، هر چند هر دو زبان بهینه سازی‌های خودشون رو دارن.

کتابخانه‌ها و ابزارها

• Ruby: تعداد زیادی کتابخانه و Gems برای توسعه وب و اسکریپت نویسی داره.
• Python: کتابخانه‌های فراوانی داره، به ویژه در زمینه علم داده و یادگیری ماشین مثل NumPy، Pandas، Scikit-Learn و TensorFlow.

هر دو زبان Ruby و Python ویژگی‌های خاص خودشون رو دارن و انتخاب بین این دو زبان بستگی به نیازها و ترجیحات شخصی تو داره. اگه به دنبال توسعه وب هستی و می‌خوای با یه چارچوب قوی کار کنی، Ruby on Rails می‌تونه انتخاب خوبی باشه. اما اگه به علم داده، یادگیری ماشین یا اتوماسیون علاقه داری، Python می‌تونه گزینه بهتری باشه. هر دو زبان عالی هستن و یادگیری هر کدومشون می‌تونه به توسعه دهنده‌ها کمک کنه تا پروژه‌های جذابی بسازن.

سوالات متداول

1. چرا باید Ruby یاد بگیرم؟

Ruby یه زبان ساده و قدرتمنده که بهت اجازه می‌ده تا به سرعت و به راحتی برنامه‌های کاربردی رو توسعه بدی. جامعه ی فعال و منابع آموزشی فراوان، یادگیری این زبان رو خیلی آسون می‌کنه.

2. Ruby on Rails چیه؟

Ruby on Rails یه چارچوب توسعه وبه که بر پایه Ruby ساخته شده. این چارچوب بهت اجازه می‌ده تا به سرعت وب سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پیچیده رو بسازی.

3. چه تفاوتی بین Ruby و Python وجود داره؟

Ruby و Python هر دو زبان‌های پویا و شیءگرا هستن، اما Ruby بیشتر به خاطر سادگی و خوانایی کدهاش معروفه، در حالی که Python بیشتر به دلیل سادگی و کارایی در علم داده‌ها و یادگیری ماشین شناخته می‌شه.

4. آیا Ruby برای مبتدی‌ها مناسبه؟

بله، Ruby به دلیل سادگی و خوانایی کدهاش، یه زبان عالی برای مبتدی هاست. منابع آموزشی زیادی هم برای کمک به یادگیری این زبان وجود داره.

5. چطوری می‌تونم پروژه‌های Ruby خودم رو دیپلوی کنم؟

برای دیپلوی کردن پروژه‌های Ruby، می‌تونی از سرویس هایی مثل Heroku، AWS یا DigitalOcean استفاده کنی. این سرویس‌ها ابزارهای مختلفی برای مدیریت و دیپلوی کردن پروژه‌های Ruby فراهم می‌کنن.

جمع بندی

Ruby یه زبان برنامه نویسی قدرتمند و انعطاف پذیره که بهت اجازه می‌ده تا به سرعت و به راحتی برنامه‌های کاربردی رو توسعه بدی. خوانایی و سادگی کدها، جامعه ی فعال و منابع آموزشی فراوان، و ابزارها و کتابخانه‌های متنوع از جمله مزایای این زبان هستن. با استفاده از Ruby می‌تونی به سرعت به یه توسعه دهنده حرفه ای تبدیل بشی و پروژه‌های جذاب و کاربردی بسازی.

امیدوارم این مقاله برات مفید بوده باشه و تو رو به یادگیری Ruby تشویق کرده باشه. اگه سوالی داری یا نیاز به راهنمایی بیشتر داری، حتماً با ما در میان بذار.