تصور کن یک برنامه‌نویس هستی که با تیمی از توسعه‌دهندگان باهوش و پر انرژی کار می‌کنی. هر روز کلی کد جدید می‌نویسی، اما مشکل اصلی از جایی شروع می‌شه که باید این کدها رو به هم متصل کنی، تست کنی و در نهایت به محیط عملیاتی منتقل کنی. هر بار که کدی جدید اضافه می‌شه، احتمال بروز باگ‌ها افزایش پیدا می‌کنه و پیدا کردن مشکلات خیلی زمان‌بر می‌شه. به همین دلیل، فرآیندهای توسعه و انتشار نرم‌افزار می‌تونه خیلی پیچیده و پردردسر باشه.

حالا تصور کن اگه ابزاری وجود داشت که این فرآیندها رو اتوماتیک می‌کرد، می‌تونست به طور مداوم کدها رو تست و به‌روزرسانی کنه، و همه مراحل ساخت، تست و انتشار رو مدیریت کنه اینجاست که Jenkins وارد میدان می‌شه.

 Jenkins یه ابزار متن‌باز و قدرتمنده که فرآیندهای توسعه نرم‌افزار رو توماتیک می‌کنه و به تیم‌ها کمک می‌کنه تا سریع‌تر، بهتر و بدون خطاهای انسانی کار کنن.

اگر Jenkins نبود...

تصور کن که همین الان Jenkins نباشه. برنامه‌نویس‌ باید همه کارهای خودکار رو دستی انجام بده. تست‌های مداوم و خودکار باید دستی اجرا بشن و هر بار که کدی به مخزن اضافه می‌شه، باید توسط یه نفر دیگه چک بشه. مشکلات هماهنگی بین تیم‌ها و استرس ناشی از انتشار نهایی نسخه جدید نرم‌افزار باعث می‌شه که توسعه‌دهندگان کلی وقت صرف حل مشکلاتی کنن که Jenkins می‌تونست توی چند ثانیه حل کنه. 😅

Jenkins چیست؟

Jenkins یک سرور اتوماسیون متن‌بازه که به شما کمک می‌کنه تا فرآیندهای ساخت، تست و انتشار نرم‌افزار رو اتوماتیک کنید. این ابزار توی سال ۲۰۱۱ توسط کوهسوکه کاواگوچی (Kohsuke Kawaguchi) توسعه داده شد و از اون زمان تا حالا یکی از محبوب‌ترین ابزارهای CI/CD در جهان به حساب میاد.

ویژگی‌های Jenkins

• متن‌باز بودن: Jenkins یک ابزار کاملاً رایگان و متن‌بازه که توسط یک جامعه بزرگ از توسعه‌دهندگان پشتیبانی می‌شه. یعنی هر کسی می‌تونه به بهبود و توسعه‌اش کمک کنه. 😎
• پلاگین‌ها: بیش از ۱۵۰۰ پلاگین مختلف برای Jenkins وجود داره که امکانات و قابلیت‌های اون رو به صورت نامحدود گسترش می‌دن. این پلاگین‌ها مثل قدرت‌های اضافه برای Jenkins عمل می‌کنن. ✨
• پشتیبانی از انواع زبان‌ها و سیستم‌های ساخت: Jenkins تقریباً از همه زبان‌های برنامه‌نویسی و سیستم‌های ساخت مثل Maven، Gradle و Ant پشتیبانی می‌کنه. فرقی نمی‌کنه با چه زبانی کد می‌زنی، این ابزار پشتیبان توئه. 😉
• اتوماتیک‌سازی فرآیندها: با Jenkins می‌تونی همه مراحل ساخت، تست و انتشار نرم‌افزار رو به صورت خودکار و مداوم انجام بدی. یعنی کد می‌نویسی و بقیه‌اش رو به خودش می‌سپاری. 😌

تاریخچه و پیدایش Jenkins

Jenkins در ابتدا با نام Hudson شناخته می‌شد. کوهسوکه کاواگوچی در حالی که برای Sun Microsystems کار می‌کرد، این ابزار را در سال ۲۰۰۴ توسعه داد. هدف اصلی او از ایجاد Hudson، آسان‌سازی و اتوماتیک کردن فرآیندهای ساخت و تست نرم‌افزار بود. بعد از آن که Oracle، Sun Microsystems را خریداری کرد، مسائل حقوقی بین توسعه‌دهندگان و Oracle به وجود آمد و در نتیجه، پروژه Hudson به دو پروژه جداگانه تقسیم شد: Hudson که تحت مالکیت Oracle باقی ماند و Jenkins که به عنوان یک پروژه مستقل و متن‌باز ادامه یافت.

چرا Jenkins محبوب است؟

Jenkins به خاطر ویژگی‌های منحصر به فرد و توانایی‌اش در حل مشکلات واقعی تیم‌های توسعه خیلی محبوب شده. این ابزار با ارائه یه محیط قابل اعتماد و منعطف برای اتوماتیک‌سازی فرآیندهای ساخت و تست، تبدیل به یکی از ابزارهای اساسی توی دنیای DevOps شده.یکی از دلایل اصلی محبوبیت Jenkins اینه که می‌تونه با انواع سیستم‌های کنترل نسخه، ابزارهای تست و محیط‌های عملیاتی ادغام بشه. این یعنی Jenkins یه ابزار همه‌کاره و خیلی کارآمده که توی هر پروژه‌ای می‌تونه به تیم توسعه کمک کنه. 🔧

چگونه Jenkins کار می‌کند؟

Jenkins به عنوان یک سرور اتوماسیون عمل می‌کند که به صورت مداوم کدها را بررسی و تست می‌کند. فرآیند کار با این ابزار به این صورت است:

• پیکربندی پروژه: شما پروژه‌تون رو در Jenkins پیکربندی می‌کنید و مراحل مختلفی مثل ساخت، تست و انتشار رو تعریف می‌کنید.
• ادغام با سیستم کنترل نسخه: Jenkins با سیستم کنترل نسخه شما (مثل Git) ادغام می‌شه و هر بار که تغییری در کدها انجام بشه، به طور خودکار فرآیندهای تعریف شده رو اجرا می‌کنه.
• اجرای اسکریپت‌ها و ابزارهای ساخت: Jenkins می‌تونه از انواع ابزارهای ساخت و اسکریپت‌های مختلف برای ساخت و تست پروژه شما استفاده کنه.
• گزارش‌دهی و اطلاع‌رسانی: بعد از انجام هر فرآیند، Jenkins نتایج رو به شما گزارش می‌ده و در صورت بروز خطاها، شما رو از طریق ایمیل یا سایر ابزارهای ارتباطی مطلع می‌کنه. 📧

نصب و راه‌اندازی Jenkins

نصب Jenkins بسیار ساده است و می‌توان آن را روی سیستم‌عامل‌های مختلف نصب کرد. در اینجا مراحل نصب Jenkins روی سیستم‌عامل Ubuntu را توضیح می‌دهیم:

1. نصب Java:  جنکینز برای نصب به Java نیاز دارد، بنابراین ابتدا باید Java را نصب کنید:

sudo apt update
sudo apt install openjdk-11-jdk

دستور sudo apt update لیست بسته‌های موجود را به‌روز می‌کنه.

دستور apt install openjdk-11-jdk بسته Java Development Kit رو نصب می‌کنه که برای اجرای Jenkins ضروری هست.

• افزودن مخزن Jenkins: Jenkins یک مخزن رسمی داره که باید به لیست مخازن سیستم شما اضافه بشه:

curl -fsSL https://pkg.jenkins.io/debian/jenkins.io.key | sudo tee /usr/share/keyrings/jenkins-keyring.asc > /dev/null
sudo sh -c 'echo deb [signed-by=/usr/share/keyrings/jenkins-keyring.asc] https://pkg.jenkins.io/debian binary/ > /etc/apt/sources.list.d/jenkins.list'

توی این بخش از دستورات اول کلید امنیتی Jenkins دانلود میشه. بعد کلید امنیتی دانلود شده توی جای مناسب ذخیره میشه.در نهایت مخزن Jenkins به لیست منابع سیستم اضافه میشه.

• نصب Jenkins:

sudo apt update
sudo apt install jenkins

دستور apt install jenkins بسته Jenkins رو نصب میکنه.

• راه‌اندازی Jenkins:

sudo systemctl start jenkins
sudo systemctl enable jenkins

امکانات و ویژگی‌های Jenkins

Jenkins با داشتن کلی امکانات و ویژگی‌های جذاب، به یکی از ابزارهای ضروری برای تیم‌های DevOps تبدیل شده. بیاید به چند تا از این ویژگی‌ها نگاهی بندازیم:

پشتیبانی از پلاگین‌ها

پلاگین‌ها مثل افزونه‌هایی هستند که قابلیت‌های Jenkins رو گسترش میدن و اون رو با سایر نرم‌افزارها ادغام می‌کنن. می‌تونید پلاگین‌ها رو از مخزن آنلاین Jenkins دانلود و از طریق رابط کاربری وب یا CLI Jenkins نصب کنید. تا حالا بیش از ۱۵۰۰ پلاگین برای استفاده‌های مختلف موجوده!

 از ادغام با سیستم‌های کنترل نسخه مثل Git گرفته تا سیستم‌های اجرای کانتینر مثل Docker و هایپروایزرهای ماشین مجازی مثل VMware vSphere، همه رو پشتیبانی می‌کنه. 🚀

توزیع بار

Jenkins می‌تونه بار کارها رو بین چندین ماشین تقسیم کنه و اینجوری فرآیندهای ساخت و تست رو به‌صورت موازی و با سرعت بیشتری انجام بده. این ویژگی به خصوص برای پروژه‌های بزرگ و تیم‌های بزرگ خیلی مفیده. فرض کنید یک پروژه خیلی بزرگ دارید که هر بار ساخت و تستش زمان زیادی می‌بره. اگه همه این بار فقط روی یک ماشین باشه، انجام این کارها خیلی زمان‌بر می‌شه و ممکنه باعث کاهش بهره‌وری تیم بشه.

اینجاست که Jenkins میاد و با توزیع بار بین چندین ماشین، باعث می‌شه این فرآیندها سریع‌تر انجام بشن. مثلاً، به جای اینکه یک کار بزرگ رو روی یک ماشین اجرا کنید، می‌تونید اون رو به چندین کار کوچکتر تقسیم کنید و روی ماشین‌های مختلف به صورت همزمان اجرا کنید. اینطوری هم زمان اجرا کاهش پیدا می‌کنه و هم بهره‌وری تیم بالا می‌ره.

سیستم‌های ساخت متعدد

Jenkins از انواع سیستم‌های ساخت مختلف مثل Maven، Gradle، Ant و حتی اسکریپت‌های Bash پشتیبانی می‌کنه. یعنی هر ابزاری که دوست دارید، می‌تونید استفاده کنید. 😎

Jenkins و CI/CD

با گذشت زمان، ویژگی‌های تحویل و استقرار مداوم به Jenkins اضافه شدن. تحویل مداوم فرآیند اتوماتیک‌سازی ساخت و بسته‌بندی کد برای استقرار در محیط‌های تست، استیجینگ و تولیده. استقرار مداوم هم مرحله نهایی استقرار کد به مقصد نهایی رو اتوماتیک می‌کنه.

اتوماسیون باعث می‌شه تعداد خطاها کاهش پیدا کنه چون مراحل درست و بهترین شیوه‌ها در Jenkins کدگذاری شدن. Jenkins حالت مطلوب رو توصیف می‌کنه و سرور اتوماسیون تضمین می‌کنه که این حالت تحقق پیدا کنه. علاوه بر این، سرعت انتشارها می‌تونه افزایش پیدا کنه چون استقرارها دیگه محدود به دسترسی اپراتور نیستن. در نهایت، Jenkins استرس تیم‌های توسعه و عملیات رو کاهش می‌ده چون نیاز به انجام استقرارهای نیمه‌شب و آخر هفته‌ها رو از بین می‌بره. 

Jenkins و معماری میکروسرویس‌ها

وقتی به معماری میکروسرویس‌ها می‌رسیم، Jenkins واقعاً به درد می‌خوره. توی این نوع معماری، یکی از اهداف اینه که برنامه‌ها و سرویس‌ها به طور مداوم به‌روزرسانی بشن. این کار باید سریع و بدون دردسر انجام بشه. اما تعداد زیاد سرویس‌ها و به‌روزرسانی‌های مداوم می‌تونن فرآیند رو پیچیده کنن.

Jenkins با اتوماسیون قدرتمند خودش، این پیچیدگی رو برطرف می‌کنه. با Jenkins، می‌تونید تعداد بیشتری سرویس کوچکتر رو با بازه‌های به‌روزرسانی سریع‌تر مدیریت کنید، بدون اینکه نیازی به پهنای باند انتشار زیاد باشه. این یعنی به‌روزرسانی‌ها سریع‌تر و با خطای کمتر انجام می‌شن و شما می‌تونید همیشه سرویس‌های خودتون رو به روز نگه دارید. 🚀

Jenkins X

پروژه Jenkins X در سال ۲۰۱۸ با هدف ایجاد یک Jenkins مدرن و بومی ابری راه‌اندازی شد. این پروژه تحت نظارت بنیاد CD هست. معماری، فناوری Jenkins X کاملاً با Jenkins متفاوت هستن. Jenkins X برای Kubernetes طراحی شده و از اون در پیاده‌سازی خودش استفاده می‌کنه. از دیگر فناوری‌های بومی ابری که Jenkins X استفاده می‌کنه، Helm و Tekton هستن.

مزایا و معایب Jenkins

مثل هر نرم‌افزار دیگه‌ای، Jenkins هم مزایا و معایب خاص خودشو داره. بیایید با هم نگاهی به این مزایا و معایب بندازیم تا بهتر بتونید تصمیم بگیرید که آیا این ابزار مناسب تیم شماست یا نه.

مزایای Jenkins

• قابلیت گسترش با پلاگین‌ها: یکی از بزرگ‌ترین مزایای Jenkins اینه که می‌تونه با استفاده از پلاگین‌ها گسترش پیدا کنه. این ویژگی باعث می‌شه که Jenkins بتونه به تغییرات محیط‌های IT سازگار بشه و امکانات بیشتری بهش اضافه بشه.
• انعطاف‌پذیری بالا: پلاگین‌ها به انعطاف‌پذیری Jenkins کمک زیادی می‌کنن. همچنین زبان‌های اسکریپت‌نویسی غنی و زبان‌های اعلامی (Declarative) اون امکان ایجاد پایپ‌لاین‌های بسیار سفارشی رو فراهم می‌کنن.
• سازگاری با محیط‌های مختلف: Jenkins به دلیل عدم تحمیل نظر خاصی بر فرآیندهای توسعه، به خوبی در اکثر محیط‌ها، از جمله سیستم‌های هیبریدی و چندابری پیچیده، جای می‌گیره.
• تجربه طولانی در بازار: Jenkins مدت‌هاست که در بازار حضور داره و این موضوع به همراه انعطاف‌پذیری اون، باعث شده که به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار بگیره. به همین دلیل، دانش گسترده‌ای در مورد Jenkins وجود داره، مستندات فراوان و منابع جامعه‌ی زیادی که کار با Jenkins رو آسان‌تر می‌کنن.
• زبان برنامه‌نویسی جاوا: Jenkins و پلاگین‌های اون بر پایه جاوا ساخته شدن. جاوا یک زبان توسعه‌ی اثبات‌شده‌ی سازمانی با یک اکوسیستم گسترده است. این موضوع پایه‌ی محکمی برای Jenkins فراهم می‌کنه که می‌تونه با استفاده از الگوها و فریم‌ورک‌های طراحی رایج گسترش پیدا کنه.

معایب Jenkins

• پیچیدگی در پیاده‌سازی تولیدی: اگرچه نصب Jenkins آسونه (با دستورالعمل‌های ساده)، توسعه پایپ‌لاین‌های تولیدی با استفاده از Jenkinsfiles نیاز به کدنویسی د یا اسکریپت‌نویسی داره. پایپ‌لاین‌های پیچیده می‌تونن دشوار برای کدنویسی، دیباگ و نگهداری باشن.
• تکیه بر معماری‌های قدیمی جاوا: Jenkins بر اساس معماری‌ها و فناوری‌های قدیمی جاوا، به ویژه Maven ساخته شده. حتی نصب Jenkins بر روی Docker نیازمند کامپایل کد Jenkins و میان‌افزار در یک کانتینره که معماری یکپارچه اون رو حفظ می‌کنه. همچنین، Jenkins برای پیاده‌سازی با استفاده از فناوری‌های جدیدتر جاوا مثل Spring Boot یا GraalVM طراحی نشده.

مقایسه Jenkins با ابزارهای مشابه

در دنیای توسعه نرم‌افزار و اتوماسیون، Jenkins یکی از شناخته‌شده‌ترین ابزارها است. اما ابزارهای دیگری نیز وجود دارند که قابلیت‌های مشابهی ارائه می‌دهند. در این بخش به مقایسه Jenkins با چند ابزار مشابه می‌پردازیم و ویژگی‌های هر کدام را بررسی می‌کنیم.

Jenkins vs. GitLab CI

GitLab CI یکی از ابزارهای محبوب CI/CD است که به صورت یکپارچه با پلتفرم GitLab ارائه می‌شود. برخلاف Jenkins که نیاز به تنظیمات و نصب پلاگین‌ها دارد، GitLab CI به صورت خودکار با پروژه‌های GitLab ادغام می‌شود. این ابزار برای تیم‌هایی که از GitLab برای مدیریت کد استفاده می‌کنند، گزینه‌ای ایده‌آل است.

Jenkins vs. Travis CI

Travis CI یک سرویس CI/CD است که به ویژه برای پروژه‌های متن‌باز معروف است. برخلاف Jenkins که نیاز به سرور دارد، Travis CI یک سرویس مبتنی بر ابر است که به راحتی با GitHub ادغام می‌شود. این ابزار برای پروژه‌های کوچک و متوسط که نیاز به تنظیمات پیچیده ندارند، بسیار مناسب است.

Jenkins vs. CircleCI

CircleCI یکی دیگر از ابزارهای مبتنی بر ابر است که به تیم‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای CI/CD خود را اتوماتیک کنند. این تکنولوژی با تمرکز بر سرعت و کارایی، امکاناتی را برای تست‌های موازی و اجرای سریع‌تر فراهم می‌کند. این ابزار برای تیم‌هایی که به دنبال عملکرد بالا و تست‌های موازی هستند، مناسب است.

Jenkins vs. Bamboo

Bamboo، ابزار CI/CD ساخته شده توسط Atlassian است که به صورت یکپارچه با سایر محصولات این شرکت مانند Jira و Bitbucket کار می‌کند. Bamboo برای تیم‌هایی که از اکوسیستم Atlassian استفاده می‌کنند، گزینه‌ای عالی است. برخلاف جنکینز، Bamboo یک ابزار تجاری است و نیاز به خرید لایسنس دارد.

Jenkins vs. TeamCity

TeamCity، ابزار CI/CD ساخته شده توسط JetBrains است که برای توسعه‌دهندگان جاوا بسیار مناسب است. این ابزار ویژگی‌های متعددی برای مدیریت ساخت و تست پروژه‌ها فراهم می‌کند و مانند Jenkins قابلیت گسترش با پلاگین‌ها را دارد. TeamCity نیز یک ابزار تجاری است.

جدول مقایسه Jenkins با ابزارهای مشابه

در ادامه، جدولی برای مقایسه Jenkins با ابزارهای مشابه ارائه می‌دهیم. این جدول ویژگی‌های مختلف این ابزارها را بررسی می‌کند.

این مقایسه به شما کمک می‌کند تا بهترین ابزار را با توجه به نیازهای تیم خود انتخاب کنید. هر کدام از این ابزارها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب نهایی بستگی به محیط کاری و نیازهای شما دارد.

سوالات متداول درباره Jenkins

در این بخش به برخی از سوالات رایجی که ممکنه درباره Jenkins داشته باشید، پاسخ می‌دیم. این سوالات کمک می‌کنن تا بهتر با این ابزار قدرتمند آشنا بشید و بفهمید که چطور می‌تونید ازش بهترین استفاده رو بکنید. اگر سوالی دارید که اینجا بهش پاسخ داده نشده، حتماً از طریق منابع رسمی Jenkins یا انجمن‌های کاربری، پاسخ خودتون رو پیدا کنید.

Jenkins چیست و چه کاربردی دارد؟

Jenkins یک سرور اتوماسیون متن‌باز است که برای اتوماتیک‌سازی فرآیندهای ساخت، تست و انتشار نرم‌افزار استفاده می‌شود.

چگونه می‌توان Jenkins را نصب کرد؟

نصب Jenkins ساده است و می‌توان آن را روی سیستم‌عامل‌های مختلف نصب کرد. برای مثال، می‌توانید آن را روی Ubuntu با استفاده از دستورات apt نصب کنید.

Jenkins چگونه به تیم‌های DevOps کمک می‌کند؟

Jenkins با اتوماتیک‌سازی فرآیندهای مختلف، تیم‌های DevOps را از انجام کارهای دستی و زمان‌بر بی‌نیاز می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر و با کیفیت بیشتری نرم‌افزار خود را توسعه و منتشر کنند.

پلاگین‌های Jenkins چه نقشی دارند؟

پلاگین‌های Jenkins امکانات و قابلیت‌های آن را گسترش می‌دهند و به شما اجازه می‌دهند تا Jenkins را با انواع ابزارها و سیستم‌های مختلف ادغام کنید.

آیا Jenkins رایگان است؟

بله، Jenkins یک ابزار کاملاً رایگان و متن‌باز است که توسط جامعه بزرگی از توسعه‌دهندگان پشتیبانی می‌شود.

چگونه می‌توان با Jenkins شروع به کار کرد؟

برای شروع به کار با Jenkins، ابتدا باید آن را نصب کنید. سپس می‌توانید پروژه‌های خود را پیکربندی کرده و فرآیندهای مختلفی مانند ساخت، تست و انتشار را تعریف کنید.

جمع‌بندی

Jenkins یک ابزار قدرتمند و ضروری برای هر تیم توسعه نرم‌افزار است که به آن‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای خود را اتوماتیک کنند و با کیفیت بیشتری نرم‌افزار خود را توسعه دهند. با استفاده از Jenkins می‌توانید زمان بیشتری را صرف توسعه ویژگی‌های جدید کنید و از مشکلات ناشی از تست‌های دستی و فرآیندهای دستی اون راحت بشید. اگر تا به حال از Jenkins استفاده نکرده‌اید، حالا زمان مناسبی است تا با این ابزار آشنا شوید و از امکانات بی‌نظیر اون لذت ببرید.

در پایان، سخنی از کوهسوکه کاواگوچی، خالق Jenkins:

"Jenkins is not just a build tool. It’s an enabler for software craftsmanship." 🛠️

حالا که با Jenkins و امکانات فوق‌العاده‌اش آشنا شدی، نظرت چیه؟ آیا تا حالا از Jenkins استفاده کردی یا فکر می‌کنی که این ابزار می‌تونه برای پروژه‌هات مفید باشه؟ نظرت رو برامون بنویس تا با هم بیشتر درباره این ابزار عالی صحبت کنیم. 😃