تصور کن مدیر یه شرکت بزرگ فناوری هستی و از دست هزینه‌های بالای عملیات و مدیریت زیرساخت‌های IT کلافه شدی. هر روز با ترس و لرز به فاکتورهای عظیم سرویس‌های ابری نگاه می‌کنی و نمی‌دونی چطوری این هزینه‌ها رو کم کنی. تو این شرایط، یکی از همکارانت یه ایده باحال می‌ده: "چرا مدیریت مالی و عملیات فناوری اطلاعات رو با هم ترکیب نکنیم؟" اینجاست که FinOps وارد می‌شه و این چالش‌های مالی ابری رو حل می‌کنه. توی FinOps، تیم‌های مالی، IT و DevOps با هم همکاری می‌کنن تا هزینه‌های ابری رو مدیریت کنن.

FinOps چیه؟

FinOps (یا همون FinOps ابری) یه روش مدیریت مالی ابریه که هدفش به حداکثر رسوندن ارزش کسب وکار توی محیط‌های هیبریدی و چندابریه.

FinOps از ترکیب دو کلمه "مالی" و "DevOps" به وجود اومده و تاکید داره که تیم‌های IT، مالی و کسب وکار باید با هم همکاری کنن تا مسئولیت مالی ابری رو به دوش بکشن و تصمیم‌های آگاهانه و مبتنی بر داده بگیرن، وقتی که دارن بین سرعت، هزینه و عملکرد تصمیم گیری می‌کنن.

یه تصور غلط اینه که FinOps یعنی فقط کم کردن هزینه‌های ابری. ولی واقعیت اینه که FinOps هدفش رفع موانع و کمک به تیم‌های مهندسیه تا بتونن ویژگی ها، برنامه‌ها و مهاجرت‌های جدید رو سریع‌تر انجام بدن. همچنین، FinOps باعث می‌شه یه گفتگوی چندجانبه بین تیم‌های مختلف شکل بگیره که درباره اینکه کجا و کی باید سرمایه گذاری کنن، تصمیم گیری کنن. بعضی وقت‌ها یه کسب وکار تصمیم می‌گیره هزینه‌ها رو کم کنه و بعضی وقت‌ها هم تصمیم می‌گیره بیشتر سرمایه گذاری کنه. اما با FinOps، تیم‌ها دقیقاً می‌دونن چرا و چطور دارن این تصمیم‌ها رو می‌گیرن.

استفاده سریع از زیرساخت‌های ابری باعث شده مدل‌های مصرف سنتی و چرخه‌های تهیه به چالش کشیده بشن. FinOps این مشکل رو با ایجاد یه تیم اختصاصی حل می‌کنه که کنترل تهیه منابع رو به دست می‌گیره. این تیم به همه اعضا و بخش‌های سازمان مشاوره می‌ده که چطور هزینه‌های ابری رو بهینه کنن و زبانی مشترک ایجاد می‌کنه که همه بتونن توی فضای ابری به شکل موثری کار کنن.

FinOps هم یه روش مدیریت و هم یه فرهنگ کاریه. همچنین به بنیاد FinOps اشاره داره که یه سازمان غیرانتفاعیه و بخشی از بنیاد لینوکسه. این بنیاد شامل شرکت‌ها و متخصصانیه که روش FinOps رو ترویج و آموزش می‌دن.

چرا FinOps این قدر محبوب شده؟

در سال‌های اخیر، هزینه‌های استفاده از فضای ابری به شدت بالا رفته چون شرکت‌ها بیشتر و بیشتر به زیرساخت‌های ابری رو آوردن. طبق پیش بینی گارتنر، هزینه‌های جهانی کاربران برای خدمات ابری عمومی در سال ۲۰۲۴ به ۶۷۵.۴ میلیارد دلار می‌رسه که نسبت به ۵۶۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رشد ۲۰.۴ درصدی داره. این رشد بیشتر به خاطر استفاده از هوش مصنوعی مولد (GenAI) و به روز رسانی برنامه هاست.

این افزایش سریع در مهاجرت به فضای ابری و سرمایه گذاری ها، نگرانی هایی در مورد هزینه‌های اضافی به وجود آورده. طبق گزارش Flexera در سال ۲۰۲۲، بهینه سازی استفاده موجود از فضای ابری اولویت اول سازمان‌ها بوده. همچنین، پاسخ دهنده‌ها گزارش دادن که هزینه‌های عمومی ابری به طور متوسط ۱۳٪ بیشتر از بودجه بوده و انتظار می‌ره هزینه‌های ابری تو ۱۲ ماه آینده ۲۹٪ افزایش پیدا کنه. به طور میانگین، ۳۲٪ از هزینه‌های ابری به هدر می‌ره.

خلاصه اینکه، علاقه به استفاده از فضای ابری همچنان بالاست و با پیچیده‌تر شدن معماری‌های چندابری و افزایش هزینه ها، نیاز به بازنگری در مدیریت مالی فناوری اطلاعات احساس می‌شه. اینجاست که FinOps به عنوان یه روش مدیریت برای سازمان هایی که دنبال بهینه سازی هزینه‌ها و حداکثر کردن بازده سرمایه گذاری‌های ابری هستن، ظهور کرده.

مزایای FinOps چیه؟

اجرای FinOps کلی مزیت داره که شامل موارد زیر می‌شه:

کاهش هزینه‌های محاسبات ابری

یکی از بزرگ‌ترین مزایای FinOps اینه که می‌تونه به کاهش کلی هزینه‌های ابری شما کمک کنه. با شناسایی و حذف هدررفت‌ها و ناکارآمدی ها، می‌تونید مقدار زیادی پول رو صرفه جویی کنید که می‌تونه برای نوآوری یا سایر پروژه‌های مهم استفاده بشه.

بهبود عملکرد مالی

ارتباط مستقیم با مورد قبلی داره، یکی دیگه از مزایای FinOps بهبود عملکرد مالی سازمانه. این بهبود می‌تونه باعث رضایت بیشتر ذینفعان بشه و فرصت‌های سرمایه گذاری بیشتری رو به همراه داشته باشه.

تصمیم گیری بهتر

FinOps همچنین می‌تونه به بهبود فرآیندهای تصمیم گیری شما کمک کنه. با فهمیدن اینکه پول هاتون کجا خرج می‌شه، می‌تونید تصمیمات بهتری درباره تخصیص منابع بگیرید. کنترل مرکزی FinOps باعث افزایش مسئولیت پذیری می‌شه که نتایج بهتری رو به دنبال داره.

افزایش شفافیت

یکی دیگه از مزایای FinOps افزایش شفافیت در سازمانه. با پیگیری و فهم هزینه‌های ابری، می‌تونید دید بهتری از نحوه کارکرد کسب وکارتون بدست بیارید. این شفافیت بیشتر می‌تونه به بحث‌های مفید بین تیم‌ها کمک کنه و ایده‌ها و نتایج هماهنگ‌تر و پرسودتری رو به ارمغان بیاره که در سازمان‌های محدودتر ممکن نیست.

سه ستون اصلی FinOps

اجرای FinOps نیازمند یک تغییر فرهنگی در سازمان هاست که ارتباط و همکاری بین تیم‌های مختلف رو تسهیل کنه. این رویکرد همچنین باعث می‌شه که مهندسان و صاحبان محصول مسئولیت هزینه‌های ابری خودشون رو به عهده بگیرن و هزینه‌ها رو به عنوان یک معیار کارایی در نظر بگیرن. برای موفقیت در این مسیر، تیم‌های IT، مالی و کسب وکار باید با هم کار کنن و از یک تیم متمرکز FinOps راهنمایی بگیرن تا کنترل‌های مدیریت هزینه ابری رو که با محدودیت‌های لایسنس گیری سازگاره، برقرار کنن بدون اینکه عملکرد رو تحت تأثیر منفی قرار بدن. این رویکرد نباید نوآوری محصول یا سرعت انتشار رو مختل کنه.

آگاه سازی (Inform)

اولین مرحله در FinOps آگاه سازی هست. تو این مرحله، هدف اینه که همه ی ذی نفعان اطلاعات و درک کافی داشته باشن تا بتونن تصمیمات آگاهانه و مقرون به صرفه ای درباره استفاده از فضای ابری بگیرن. وقتی تیم IT می‌دونه که کدوم منابع ابری استفاده می‌شن و کدوم در دسترس هستن، می‌تونن بهتر هزینه‌ها رو تخصیص بدن و با واحدهای کسب وکار که این منابع رو مصرف می‌کنن، به صورت دقیق‌تری برخورد کنن. به عنوان مثال، اگر فاکتور ماهانه 10,000 دلاری داری، تیم می‌تونه تعیین کنه چه بخشی از این هزینه برای برنامه‌های مالی و چه بخشی برای برنامه‌های وب خارجی استفاده شده.

بهینه سازی (Optimize)

مرحله دوم بهینه سازی هست. این مرحله به دنبال پیدا کردن فرصت هایی برای صرفه جویی در هزینه هاست. کجا می‌تونی منابع رو بهینه کنی و از تخفیف‌های مبتنی بر استفاده کنونی بهره ببری؟ مثلاً اگر یه ماشین مجازی روی یه نود خاص داری که هر دقیقه 1 دلار هزینه داره، می‌تونی با انتقال اون به نودی که هر دقیقه فقط 0.08 دلار هزینه داره، صرفه جویی کنی.

این فرصت‌ها شامل استفاده از تخفیف‌ها و بهینه سازی هزینه هاست. ولی باید حواست باشه که محدودیت‌های لایسنس رو هم در نظر بگیری. چون اگه به یه نود دیگه منتقل بشی و بفهمی که لایسنست اونجا کار نمی‌کنه، ممکنه هزینه هات بیشتر از قبل بشه و عملاً چهار برابر خرج کنی.

عملیات (Operate)

آخرین مرحله، عملیات هست. تو این مرحله، سازمان‌ها به طور مداوم عملکرد خودشون رو در مقابل اهداف کسب وکار ارزیابی می‌کنن و به دنبال راه هایی برای بهبود فرآیندهای FinOps می‌گردن. وقتی که بهینه سازی‌ها انجام شد، اتوماسیون به سازمان‌ها اجازه می‌ده تا سیاست هایی رو پیاده سازی کنن که منابع ابری رو به صورت مداوم تنظیم کنه تا هزینه‌ها رو بدون تأثیر بر عملکرد کنترل کنن.

سیاست‌های قابل اتوماسیون که هزینه‌ها رو به صورت ایمن کاهش می‌دن و همچنین به سیاست‌های لایسنس پایبند هستن، اجازه می‌دن تا اجرای فرآیندها بهتر کنترل بشه. مثلاً آگاه بودن از هزینه‌های لایسنس که هنگام انتقال بارهای کاری به نودهای جدید برای بهبود عملکرد برنامه اعمال می‌شن.

اصول اصلی FinOps

در این بخش شش اصل اساسیFinOps رو بررسی می‌کنیم که اگه این شش اصل رو رعایت کنی، می‌تونی مصرف ابری خودت رو بهینه کنی و از سرمایه گذاری‌های ابری حداکثر بهره رو ببری. این روش نه تنها هزینه‌ها رو کاهش می‌ده بلکه به بهبود کارایی و نوآوری در سازمان هم کمک می‌کنه.

1. همکاری تیمی

اولین اصل FinOps اینه که تیم‌ها باید با هم کار کنن. برای اینکه بتونیم کارایی مالی رو تو فضای ابری بهینه کنیم، باید یه تیم قوی داشته باشیم که همه با هم همکاری کنن. اینجوری می‌تونیم فرصت‌های صرفه جویی رو بهتر شناسایی کنیم و فرآیندهای کارآمدتری رو تو فضای ابری ایجاد کنیم.

2. مالکیت

هر کسی باید مسئولیت استفاده از فضای ابری خودش رو به عهده بگیره. یعنی همه اعضای سازمان باید بدونن که چقدر از فضای ابری استفاده می‌کنن و چقدر هزینه دارن. با این کار، هر کسی می‌تونه مصرف اضافی رو شناسایی و حذف کنه.

3. کنترل مرکزی

با اینکه هر کسی باید مسئولیت خودش رو بپذیره، ولی یه تیم مرکزی هم لازمه که همه چیز رو کنترل کنه. این تیم باید شامل افراد مختلفی از بخش‌های مالی، IT، مهندسی و کسب وکار باشه. وظیفه این تیم اینه که فرآیندهای FinOps رو هدایت کنه و نتایج رو بررسی کنه.

4. گزارش‌های قابل دسترس

گزارش‌های دقیق و به روز خیلی مهمه. توسعه دهندگان و مهندسان که بیشتر از همه از ابر استفاده می‌کنن، نیاز به گزارش‌های به موقع و هشدارهای بودجه ای دارن. این کار باعث می‌شه که هزینه‌های اضافی رو شناسایی کنن و از اون‌ها جلوگیری کنن.

5. تصمیمات مبتنی بر ارزش کسب وکار

FinOps فقط برای کاهش هزینه نیست، بلکه برای به حداکثر رسوندن ارزش کسب وکار هم هست. تصمیمات باید بر اساس ارزش کسب وکار گرفته بشه، نه فقط هزینه. با استفاده از تحلیل‌های مختلف، می‌تونیم بفهمیم که هزینه‌ها چرا بالا رفته و چطور می‌تونیم بهتر عمل کنیم.

6. مدل هزینه متغیر

برای اینکه بهترین استفاده رو از هزینه‌های ابری بکنیم، باید از مدل هزینه متغیر استفاده کنیم. این مدل شامل مقایسه گزینه‌های قیمت گذاری و تخفیف‌های ارائه شده توسط ارائه دهندگان مختلف هست. اینجوری می‌تونیم منابع رو بهینه کنیم و هزینه‌ها رو کاهش بدیم.

چه کسانی در FinOps نقش کلیدی دارن؟

تو هر سازمان، عنوان‌های شغلی ممکنه متفاوت باشه، ولی به طور کلی پنج دسته از افراد هستن که نقش کلیدی تو FinOps دارن:

1. مدیران ارشد

مدیران ارشد مثل CTO، CIO، CFO یا رئیس مرکز تعالی ابر مسئول اجرای پروژه‌های بزرگ و پیچیده IT هستن. اون‌ها همچنین به شفافیت و مسئولیت پذیری کمک می‌کنن و مطمئن می‌شن که تیم‌ها بودجه‌ها رو رعایت می‌کنن.

2. صاحبان کسب وکار یا محصول

این افراد معمولاً مدیران بهینه سازی ابر، تحلیل گران ابر یا مدیران عملیات کسب وکار هستن. وظیفه اصلی شون آوردن محصولات و ویژگی‌های جدید به بازار و رشد سالانه محصولات هست. این گروه همچنین نقش مهمی تو اتوماسیون زیرساخت‌های ابری دارن.

3. تیم‌های مهندسی و عملیات

مهندسان نرم افزار و سیستم ها، معماران ابر، مدیران تحویل خدمات و اعضای دیگه تیم‌های مهندسی و عملیات کمک می‌کنن تا خدمات با کیفیت بالا رو سریع‌تر ارائه بدن و عملیات کسب وکار رو بدون مشکل نگه دارن. این تیم‌ها تو مدل عملیاتی FinOps با هم کار می‌کنن تا رویه‌های مسئولیت پذیری رو تو تیم‌های مهندسی برقرار کنن و نقاط قوت و ضعف رو شناسایی کنن.

4. تیم‌های مالی و تدارکات

اعضای تیم‌های مالی و تدارکات از اطلاعات تیم FinOps برای مذاکره بهتر قراردادها، استفاده از برنامه‌های تخفیف و تعهدات حجمی، و ایجاد بودجه‌ها و گزارش‌های هزینه استفاده می‌کنن.

5. مجریان FinOps

مجریان FinOps مسئول تغییر فرهنگ سازمان برای موفقیت در FinOps هستن. اونا تیم‌های کسب وکار، IT و مالی رو با هم متحد می‌کنن تا استفاده از ابر رو بهینه کنن و ارزش کسب وکار رو افزایش بدن. با استفاده از دانششون از چارچوب FinOps، اصول و قابلیت ها، این افراد تمرکزشون روی ایجاد فرهنگ FinOps، آموزش بهترین روش ها، تنظیم شاخص‌ها و ایجاد شفافیت در هزینه‌های ابری هست.

"مدیریت منابع بدون شفافیت، مانند رانندگی در تاریکی است. FinOps به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با چراغ روشن و دید کامل، به جلو حرکت کنند."

گزارش دهی در FinOps چیه؟

گزارش دهی در FinOps یعنی جمع آوری و نمایش داده‌های صورتحساب و لایسنس تو یه نمای واحد و یکپارچه، مخصوصاً برای محیط‌های چندابری و هیبریدی. این کار کمک می‌کنه تا سازمان‌ها بتونن همه هزینه هاشون رو به صورت یکجا و واضح ببینن. برای اینکه FinOps موفق بشه، سازمان‌ها باید موانع و عدم شفافیت‌ها رو از بین ببرن و یک فرهنگ مسئولیت پذیری مشترک ایجاد کنن. گزارش دهی دقیق و جامع برای شناخت فرآیندهای FinOps و ارزش افزوده ای که به سازمان می‌ده، لازمه.

چند عنصر اصلی گزارش دهی در FinOps شامل این موارد هست:

• دید کامل از هزینه ها: شامل همه داده‌های صورتحساب و اطلاعات دقیق استفاده از منابع.
• تخصیص هزینه ها: تفکیک هزینه‌ها بر اساس مراکز هزینه و تیم‌های مختلف، شامل بودجه بندی و پیش بینی.
• شارژ و نمایش هزینه ها: نشان دادن هزینه‌ها به هر بخش یا تیم بر اساس استفاده ای که داشتن.

نقش اتوماسیون در FinOps چیه؟

اتوماسیون به سازمان‌ها کمک می‌کنه تا منابع ابری رو به صورت خودکار و بهینه تخصیص بدن و از افزایش هزینه‌های بی مورد جلوگیری کنن. این روش باعث می‌شه که برنامه‌ها همیشه منابع کافی داشته باشن و عملکردشون بهینه بمونه. به عبارت دیگه، اتوماسیون کلید موفقیت در FinOps هست چون باعث می‌شه همه چیز به صورت روان و بدون نیاز به مداخله دستی انجام بشه.

چرا گزارش دهی و اتوماسیون در FinOps مهمه؟

برای اینکه بتونی بیشترین بهره رو از FinOps ببری، باید از گزارش دهی پیشرفته و اتوماسیون در عملیات ابری استفاده کنی. طبق گفته‌های FinOps Foundation، گزارش دهی پیشرفته یعنی اینکه بیش از 90٪ هزینه‌های ابری به درستی تخصیص داده بشن و تفاوت کمی بین هزینه‌های پیش بینی شده و واقعی وجود داشته باشه. همچنین، برای اینکه گزارش دهی FinOps بالغ بشه، سازمان باید شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) خاصی رو به عنوان معیارهای موفقیت تعیین کنه.

با ترکیب گزارش دهی پیشرفته و اتوماسیون، سازمان‌ها می‌تونن بازگشت سرمایه (ROI) بیشتری از سرمایه گذاری‌های ابری خودشون داشته باشن. این کار با شناسایی فرصت‌های بهینه سازی و انجام اقدامات بهینه سازی ابری در زمان واقعی امکان پذیر می‌شه. همچنین، سازمان‌ها می‌تونن از بهینه سازی مبتنی بر معیارها استفاده کنن و با خودکارسازی تخصیص منابع دینامیکی، زیرساخت‌های ابری همیشه آماده ارائه خدمات بهینه باشن.

عملیاتی که از هر دو گزارش دهی پیشرفته و اتوماسیون استفاده می‌کنن، تضمین می‌کنن که تجربه دیجیتال کاربران نهایی بهینه و هزینه‌های ابری کاهش پیدا کنه.

سوالات متداول

1. چرا FinOps مهمه؟

FinOps به شرکت‌ها کمک می‌کنه تا هزینه‌های سرویس‌های ابری شون رو کم کنن، شفافیت بیشتری تو مصرف منابع داشته باشن و تصمیمات بهتری برای مدیریت منابع بگیرن.

2. چه ابزارهایی تو FinOps استفاده می‌شه؟

از مهم‌ترین ابزارهای FinOps می‌شه به ابزارهای گزارش دهی، بهینه سازی هزینه‌ها و تکنیک‌های مدیریت منابع اشاره کرد.

3. چطوری می‌تونیم FinOps رو تو شرکت خودمون پیاده کنیم؟

برای پیاده سازی FinOps تو شرکت، اول باید تیم‌های مالی و IT رو با هم ترکیب کنی و از ابزارها و تکنیک‌های مختلف برای بهینه سازی هزینه‌ها و مدیریت منابع استفاده کنی.

جمع بندی

در نهایت، FinOps یه رویکرد نوین تو مدیریت مالی و عملیات فناوری اطلاعاته که به شرکت‌ها کمک می‌کنه هزینه هاشون رو کم کنن، شفافیت بیشتری تو مصرف منابع داشته باشن و بهره وری بیشتری پیدا کنن. با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های FinOps، شرکت‌ها می‌تونن به بهترین شکل از منابعشون استفاده کنن و تو بازارهای رقابتی بهتر عمل کنن. اگه دنبال راهی برای کاهش هزینه‌های سرویس‌های ابری و افزایش بهره وری تو شرکتت هستی، FinOps دقیقا همون چیزیه که نیاز داری. شروع کن و FinOps رو تو شرکت خودت پیاده کن. نتایج شگفت انگیزی منتظرته!