تصور کن مدیر یه شرکت بزرگ فناوری هستی و از دست هزینه‌های بالای عملیات و مدیریت زیرساخت‌های IT کلافه شدی. هر روز با ترس و لرز به فاکتورهای عظیم سرویس‌های ابری نگاه می‌کنی و نمی‌دونی چطوری این هزینه‌ها رو کم کنی. تو این شرایط، یکی از همکارانت یه ایده باحال می‌ده: "چرا مدیریت مالی و عملیات فناوری اطلاعات رو با هم ترکیب نکنیم؟" اینجاست که FinOps وارد می‌شه و این چالش‌های مالی ابری رو حل می‌کنه. توی FinOps، تیم‌های مالی، IT و DevOps با هم همکاری می‌کنن تا هزینه‌های ابری رو مدیریت کنن.

FinOps چیه؟

FinOps (یا همون FinOps ابری) یه روش مدیریت مالی ابریه که هدفش به حداکثر رسوندن ارزش کسب‌وکار توی محیط‌های هیبریدی و چندابریه.

FinOps از ترکیب دو کلمه "مالی" و "DevOps" به وجود اومده و تاکید داره که تیم‌های IT، مالی و کسب‌وکار باید با هم همکاری کنن تا مسئولیت مالی ابری رو به دوش بکشن و تصمیم‌های آگاهانه و مبتنی بر داده بگیرن، وقتی که دارن بین سرعت، هزینه و عملکرد تصمیم‌گیری می‌کنن.

یه تصور غلط اینه که FinOps یعنی فقط کم کردن هزینه‌های ابری. ولی واقعیت اینه که FinOps هدفش رفع موانع و کمک به تیم‌های مهندسیه تا بتونن ویژگی‌ها، برنامه‌ها و مهاجرت‌های جدید رو سریع‌تر انجام بدن. همچنین، FinOps باعث می‌شه یه گفتگوی چندجانبه بین تیم‌های مختلف شکل بگیره که درباره اینکه کجا و کی باید سرمایه‌گذاری کنن، تصمیم‌گیری کنن. بعضی وقت‌ها یه کسب‌وکار تصمیم می‌گیره هزینه‌ها رو کم کنه و بعضی وقت‌ها هم تصمیم می‌گیره بیشتر سرمایه‌گذاری کنه. اما با FinOps، تیم‌ها دقیقاً می‌دونن چرا و چطور دارن این تصمیم‌ها رو می‌گیرن.

استفاده سریع از زیرساخت‌های ابری باعث شده مدل‌های مصرف سنتی و چرخه‌های تهیه به چالش کشیده بشن. FinOps این مشکل رو با ایجاد یه تیم اختصاصی حل می‌کنه که کنترل تهیه منابع رو به دست می‌گیره. این تیم به همه اعضا و بخش‌های سازمان مشاوره می‌ده که چطور هزینه‌های ابری رو بهینه کنن و زبانی مشترک ایجاد می‌کنه که همه بتونن توی فضای ابری به شکل موثری کار کنن.

FinOps هم یه روش مدیریت و هم یه فرهنگ کاریه. همچنین به بنیاد FinOps اشاره داره که یه سازمان غیرانتفاعیه و بخشی از بنیاد لینوکسه. این بنیاد شامل شرکت‌ها و متخصصانیه که روش FinOps رو ترویج و آموزش می‌دن.

چرا FinOps این‌قدر محبوب شده؟

در سال‌های اخیر، هزینه‌های استفاده از فضای ابری به شدت بالا رفته چون شرکت‌ها بیشتر و بیشتر به زیرساخت‌های ابری رو آوردن. طبق پیش‌بینی گارتنر، هزینه‌های جهانی کاربران برای خدمات ابری عمومی در سال ۲۰۲۴ به ۶۷۵.۴ میلیارد دلار می‌رسه که نسبت به ۵۶۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ رشد ۲۰.۴ درصدی داره. این رشد بیشتر به خاطر استفاده از هوش مصنوعی مولد (GenAI) و به‌روز‌رسانی برنامه‌هاست.

این افزایش سریع در مهاجرت به فضای ابری و سرمایه‌گذاری‌ها، نگرانی‌هایی در مورد هزینه‌های اضافی به وجود آورده. طبق گزارش Flexera در سال ۲۰۲۲، بهینه‌سازی استفاده موجود از فضای ابری اولویت اول سازمان‌ها بوده. همچنین، پاسخ‌دهنده‌ها گزارش دادن که هزینه‌های عمومی ابری به طور متوسط ۱۳٪ بیشتر از بودجه بوده و انتظار می‌ره هزینه‌های ابری تو ۱۲ ماه آینده ۲۹٪ افزایش پیدا کنه. به طور میانگین، ۳۲٪ از هزینه‌های ابری به هدر می‌ره.

خلاصه اینکه، علاقه به استفاده از فضای ابری همچنان بالاست و با پیچیده‌تر شدن معماری‌های چندابری و افزایش هزینه‌ها، نیاز به بازنگری در مدیریت مالی فناوری اطلاعات احساس می‌شه. اینجاست که FinOps به عنوان یه روش مدیریت برای سازمان‌هایی که دنبال بهینه‌سازی هزینه‌ها و حداکثر کردن بازده سرمایه‌گذاری‌های ابری هستن، ظهور کرده.

مزایای FinOps چیه؟

اجرای FinOps کلی مزیت داره که شامل موارد زیر می‌شه:

کاهش هزینه‌های محاسبات ابری

یکی از بزرگ‌ترین مزایای FinOps اینه که می‌تونه به کاهش کلی هزینه‌های ابری شما کمک کنه. با شناسایی و حذف هدررفت‌ها و ناکارآمدی‌ها، می‌تونید مقدار زیادی پول رو صرفه‌جویی کنید که می‌تونه برای نوآوری یا سایر پروژه‌های مهم استفاده بشه.

بهبود عملکرد مالی

ارتباط مستقیم با مورد قبلی داره، یکی دیگه از مزایای FinOps بهبود عملکرد مالی سازمانه. این بهبود می‌تونه باعث رضایت بیشتر ذینفعان بشه و فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری رو به همراه داشته باشه.

تصمیم‌گیری بهتر

FinOps همچنین می‌تونه به بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری شما کمک کنه. با فهمیدن اینکه پول‌هاتون کجا خرج می‌شه، می‌تونید تصمیمات بهتری درباره تخصیص منابع بگیرید. کنترل مرکزی FinOps باعث افزایش مسئولیت‌پذیری می‌شه که نتایج بهتری رو به دنبال داره.

افزایش شفافیت

یکی دیگه از مزایای FinOps افزایش شفافیت در سازمانه. با پیگیری و فهم هزینه‌های ابری، می‌تونید دید بهتری از نحوه کارکرد کسب‌وکارتون بدست بیارید. این شفافیت بیشتر می‌تونه به بحث‌های مفید بین تیم‌ها کمک کنه و ایده‌ها و نتایج هماهنگ‌تر و پرسودتری رو به ارمغان بیاره که در سازمان‌های محدودتر ممکن نیست.

سه ستون اصلی FinOps

اجرای FinOps نیازمند یک تغییر فرهنگی در سازمان‌هاست که ارتباط و همکاری بین تیم‌های مختلف رو تسهیل کنه. این رویکرد همچنین باعث می‌شه که مهندسان و صاحبان محصول مسئولیت هزینه‌های ابری خودشون رو به عهده بگیرن و هزینه‌ها رو به عنوان یک معیار کارایی در نظر بگیرن. برای موفقیت در این مسیر، تیم‌های IT، مالی و کسب‌وکار باید با هم کار کنن و از یک تیم متمرکز FinOps راهنمایی بگیرن تا کنترل‌های مدیریت هزینه ابری رو که با محدودیت‌های لایسنس‌گیری سازگاره، برقرار کنن بدون اینکه عملکرد رو تحت تأثیر منفی قرار بدن. این رویکرد نباید نوآوری محصول یا سرعت انتشار رو مختل کنه.

آگاه‌سازی (Inform)

اولین مرحله در FinOps آگاه‌سازی هست. تو این مرحله، هدف اینه که همه‌ی ذی‌نفعان اطلاعات و درک کافی داشته باشن تا بتونن تصمیمات آگاهانه و مقرون‌به‌صرفه‌ای درباره استفاده از فضای ابری بگیرن. وقتی تیم IT می‌دونه که کدوم منابع ابری استفاده می‌شن و کدوم در دسترس هستن، می‌تونن بهتر هزینه‌ها رو تخصیص بدن و با واحدهای کسب‌وکار که این منابع رو مصرف می‌کنن، به صورت دقیق‌تری برخورد کنن. به عنوان مثال، اگر فاکتور ماهانه 10,000 دلاری داری، تیم می‌تونه تعیین کنه چه بخشی از این هزینه برای برنامه‌های مالی و چه بخشی برای برنامه‌های وب خارجی استفاده شده.

بهینه‌سازی (Optimize)

مرحله دوم بهینه‌سازی هست. این مرحله به دنبال پیدا کردن فرصت‌هایی برای صرفه‌جویی در هزینه‌هاست. کجا می‌تونی منابع رو بهینه کنی و از تخفیف‌های مبتنی بر استفاده کنونی بهره ببری؟ مثلاً اگر یه ماشین مجازی روی یه نود خاص داری که هر دقیقه 1 دلار هزینه داره، می‌تونی با انتقال اون به نودی که هر دقیقه فقط 0.08 دلار هزینه داره، صرفه‌جویی کنی.

این فرصت‌ها شامل استفاده از تخفیف‌ها و بهینه‌سازی هزینه‌هاست. ولی باید حواست باشه که محدودیت‌های لایسنس رو هم در نظر بگیری. چون اگه به یه نود دیگه منتقل بشی و بفهمی که لایسنست اونجا کار نمی‌کنه، ممکنه هزینه‌هات بیشتر از قبل بشه و عملاً چهار برابر خرج کنی.

عملیات (Operate)

آخرین مرحله، عملیات هست. تو این مرحله، سازمان‌ها به طور مداوم عملکرد خودشون رو در مقابل اهداف کسب‌وکار ارزیابی می‌کنن و به دنبال راه‌هایی برای بهبود فرآیندهای FinOps می‌گردن. وقتی که بهینه‌سازی‌ها انجام شد، اتوماسیون به سازمان‌ها اجازه می‌ده تا سیاست‌هایی رو پیاده‌سازی کنن که منابع ابری رو به صورت مداوم تنظیم کنه تا هزینه‌ها رو بدون تأثیر بر عملکرد کنترل کنن.

سیاست‌های قابل اتوماسیون که هزینه‌ها رو به‌صورت ایمن کاهش می‌دن و همچنین به سیاست‌های لایسنس پایبند هستن، اجازه می‌دن تا اجرای فرآیندها بهتر کنترل بشه. مثلاً آگاه بودن از هزینه‌های لایسنس که هنگام انتقال بارهای کاری به نودهای جدید برای بهبود عملکرد برنامه اعمال می‌شن.

اصول اصلی FinOps

در این بخش شش اصل اساسیFinOps رو بررسی می‌کنیم که اگه این شش اصل رو رعایت کنی، می‌تونی مصرف ابری خودت رو بهینه کنی و از سرمایه‌گذاری‌های ابری حداکثر بهره رو ببری. این روش نه تنها هزینه‌ها رو کاهش می‌ده بلکه به بهبود کارایی و نوآوری در سازمان هم کمک می‌کنه.

1. همکاری تیمی

اولین اصل FinOps اینه که تیم‌ها باید با هم کار کنن. برای اینکه بتونیم کارایی مالی رو تو فضای ابری بهینه کنیم، باید یه تیم قوی داشته باشیم که همه با هم همکاری کنن. اینجوری می‌تونیم فرصت‌های صرفه‌جویی رو بهتر شناسایی کنیم و فرآیندهای کارآمدتری رو تو فضای ابری ایجاد کنیم.

2. مالکیت

هر کسی باید مسئولیت استفاده از فضای ابری خودش رو به عهده بگیره. یعنی همه اعضای سازمان باید بدونن که چقدر از فضای ابری استفاده می‌کنن و چقدر هزینه دارن. با این کار، هر کسی می‌تونه مصرف اضافی رو شناسایی و حذف کنه.

3. کنترل مرکزی

با اینکه هر کسی باید مسئولیت خودش رو بپذیره، ولی یه تیم مرکزی هم لازمه که همه چیز رو کنترل کنه. این تیم باید شامل افراد مختلفی از بخش‌های مالی، IT، مهندسی و کسب‌وکار باشه. وظیفه این تیم اینه که فرآیندهای FinOps رو هدایت کنه و نتایج رو بررسی کنه.

4. گزارش‌های قابل دسترس

گزارش‌های دقیق و به‌روز خیلی مهمه. توسعه‌دهندگان و مهندسان که بیشتر از همه از ابر استفاده می‌کنن، نیاز به گزارش‌های به‌موقع و هشدارهای بودجه‌ای دارن. این کار باعث می‌شه که هزینه‌های اضافی رو شناسایی کنن و از اون‌ها جلوگیری کنن.

5. تصمیمات مبتنی بر ارزش کسب‌وکار

FinOps فقط برای کاهش هزینه نیست، بلکه برای به حداکثر رسوندن ارزش کسب‌وکار هم هست. تصمیمات باید بر اساس ارزش کسب‌وکار گرفته بشه، نه فقط هزینه. با استفاده از تحلیل‌های مختلف، می‌تونیم بفهمیم که هزینه‌ها چرا بالا رفته و چطور می‌تونیم بهتر عمل کنیم.

6. مدل هزینه متغیر

برای اینکه بهترین استفاده رو از هزینه‌های ابری بکنیم، باید از مدل هزینه متغیر استفاده کنیم. این مدل شامل مقایسه گزینه‌های قیمت‌گذاری و تخفیف‌های ارائه‌شده توسط ارائه‌دهندگان مختلف هست. اینجوری می‌تونیم منابع رو بهینه کنیم و هزینه‌ها رو کاهش بدیم.

چه کسانی در FinOps نقش کلیدی دارن؟

تو هر سازمان، عنوان‌های شغلی ممکنه متفاوت باشه، ولی به طور کلی پنج دسته از افراد هستن که نقش کلیدی تو FinOps دارن:

1. مدیران ارشد

مدیران ارشد مثل CTO، CIO، CFO یا رئیس مرکز تعالی ابر مسئول اجرای پروژه‌های بزرگ و پیچیده IT هستن. اون‌ها همچنین به شفافیت و مسئولیت‌پذیری کمک می‌کنن و مطمئن می‌شن که تیم‌ها بودجه‌ها رو رعایت می‌کنن.

2. صاحبان کسب‌وکار یا محصول

این افراد معمولاً مدیران بهینه‌سازی ابر، تحلیل‌گران ابر یا مدیران عملیات کسب‌وکار هستن. وظیفه اصلی‌شون آوردن محصولات و ویژگی‌های جدید به بازار و رشد سالانه محصولات هست. این گروه همچنین نقش مهمی تو اتوماسیون زیرساخت‌های ابری دارن.

3. تیم‌های مهندسی و عملیات

مهندسان نرم‌افزار و سیستم‌ها، معماران ابر، مدیران تحویل خدمات و اعضای دیگه تیم‌های مهندسی و عملیات کمک می‌کنن تا خدمات با کیفیت بالا رو سریع‌تر ارائه بدن و عملیات کسب‌وکار رو بدون مشکل نگه دارن. این تیم‌ها تو مدل عملیاتی FinOps با هم کار می‌کنن تا رویه‌های مسئولیت‌پذیری رو تو تیم‌های مهندسی برقرار کنن و نقاط قوت و ضعف رو شناسایی کنن.

4. تیم‌های مالی و تدارکات

اعضای تیم‌های مالی و تدارکات از اطلاعات تیم FinOps برای مذاکره بهتر قراردادها، استفاده از برنامه‌های تخفیف و تعهدات حجمی، و ایجاد بودجه‌ها و گزارش‌های هزینه استفاده می‌کنن.

5. مجریان FinOps

مجریان FinOps مسئول تغییر فرهنگ سازمان برای موفقیت در FinOps هستن. اونا تیم‌های کسب‌وکار، IT و مالی رو با هم متحد می‌کنن تا استفاده از ابر رو بهینه کنن و ارزش کسب‌وکار رو افزایش بدن. با استفاده از دانششون از چارچوب FinOps، اصول و قابلیت‌ها، این افراد تمرکزشون روی ایجاد فرهنگ FinOps، آموزش بهترین روش‌ها، تنظیم شاخص‌ها و ایجاد شفافیت در هزینه‌های ابری هست.

"مدیریت منابع بدون شفافیت، مانند رانندگی در تاریکی است. FinOps به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با چراغ روشن و دید کامل، به جلو حرکت کنند."

گزارش‌دهی در FinOps چیه؟

گزارش‌دهی در FinOps یعنی جمع‌آوری و نمایش داده‌های صورتحساب و لایسنس تو یه نمای واحد و یکپارچه، مخصوصاً برای محیط‌های چندابری و هیبریدی. این کار کمک می‌کنه تا سازمان‌ها بتونن همه هزینه‌هاشون رو به صورت یکجا و واضح ببینن. برای اینکه FinOps موفق بشه، سازمان‌ها باید موانع و عدم شفافیت‌ها رو از بین ببرن و یک فرهنگ مسئولیت‌پذیری مشترک ایجاد کنن. گزارش‌دهی دقیق و جامع برای شناخت فرآیندهای FinOps و ارزش افزوده‌ای که به سازمان می‌ده، لازمه.

چند عنصر اصلی گزارش‌دهی در FinOps شامل این موارد هست:

• دید کامل از هزینه‌ها: شامل همه داده‌های صورتحساب و اطلاعات دقیق استفاده از منابع.
• تخصیص هزینه‌ها: تفکیک هزینه‌ها بر اساس مراکز هزینه و تیم‌های مختلف، شامل بودجه‌بندی و پیش‌بینی.
• شارژ و نمایش هزینه‌ها: نشان دادن هزینه‌ها به هر بخش یا تیم بر اساس استفاده‌ای که داشتن.

نقش اتوماسیون در FinOps چیه؟

اتوماسیون به سازمان‌ها کمک می‌کنه تا منابع ابری رو به صورت خودکار و بهینه تخصیص بدن و از افزایش هزینه‌های بی‌مورد جلوگیری کنن. این روش باعث می‌شه که برنامه‌ها همیشه منابع کافی داشته باشن و عملکردشون بهینه بمونه. به عبارت دیگه، اتوماسیون کلید موفقیت در FinOps هست چون باعث می‌شه همه چیز به صورت روان و بدون نیاز به مداخله دستی انجام بشه.

چرا گزارش‌دهی و اتوماسیون در FinOps مهمه؟

برای اینکه بتونی بیشترین بهره رو از FinOps ببری، باید از گزارش‌دهی پیشرفته و اتوماسیون در عملیات ابری استفاده کنی. طبق گفته‌های FinOps Foundation، گزارش‌دهی پیشرفته یعنی اینکه بیش از 90٪ هزینه‌های ابری به درستی تخصیص داده بشن و تفاوت کمی بین هزینه‌های پیش‌بینی شده و واقعی وجود داشته باشه. همچنین، برای اینکه گزارش‌دهی FinOps بالغ بشه، سازمان باید شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) خاصی رو به عنوان معیارهای موفقیت تعیین کنه.

با ترکیب گزارش‌دهی پیشرفته و اتوماسیون، سازمان‌ها می‌تونن بازگشت سرمایه (ROI) بیشتری از سرمایه‌گذاری‌های ابری خودشون داشته باشن. این کار با شناسایی فرصت‌های بهینه‌سازی و انجام اقدامات بهینه‌سازی ابری در زمان واقعی امکان‌پذیر می‌شه. همچنین، سازمان‌ها می‌تونن از بهینه‌سازی مبتنی بر معیارها استفاده کنن و با خودکارسازی تخصیص منابع دینامیکی، زیرساخت‌های ابری همیشه آماده ارائه خدمات بهینه باشن.

عملیاتی که از هر دو گزارش‌دهی پیشرفته و اتوماسیون استفاده می‌کنن، تضمین می‌کنن که تجربه دیجیتال کاربران نهایی بهینه و هزینه‌های ابری کاهش پیدا کنه.

سوالات متداول

1. چرا FinOps مهمه؟

FinOps به شرکت‌ها کمک می‌کنه تا هزینه‌های سرویس‌های ابری‌شون رو کم کنن، شفافیت بیشتری تو مصرف منابع داشته باشن و تصمیمات بهتری برای مدیریت منابع بگیرن.

2. چه ابزارهایی تو FinOps استفاده می‌شه؟

از مهم‌ترین ابزارهای FinOps می‌شه به ابزارهای گزارش‌دهی، بهینه‌سازی هزینه‌ها و تکنیک‌های مدیریت منابع اشاره کرد.

3. چطوری می‌تونیم FinOps رو تو شرکت خودمون پیاده کنیم؟

برای پیاده‌سازی FinOps تو شرکت، اول باید تیم‌های مالی و IT رو با هم ترکیب کنی و از ابزارها و تکنیک‌های مختلف برای بهینه‌سازی هزینه‌ها و مدیریت منابع استفاده کنی.

جمع‌بندی

در نهایت، FinOps یه رویکرد نوین تو مدیریت مالی و عملیات فناوری اطلاعاته که به شرکت‌ها کمک می‌کنه هزینه‌هاشون رو کم کنن، شفافیت بیشتری تو مصرف منابع داشته باشن و بهره‌وری بیشتری پیدا کنن. با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های FinOps، شرکت‌ها می‌تونن به بهترین شکل از منابعشون استفاده کنن و تو بازارهای رقابتی بهتر عمل کنن. اگه دنبال راهی برای کاهش هزینه‌های سرویس‌های ابری و افزایش بهره‌وری تو شرکتت هستی، FinOps دقیقا همون چیزیه که نیاز داری. شروع کن و FinOps رو تو شرکت خودت پیاده کن. نتایج شگفت‌انگیزی منتظرته!