اگر برنامه نویس هستید و تاکنون با مفهومی به نام سیستم کنترل ورژن یا VCS آشنا نشده اید، بدانید که از یکی از مهمترین مفاهیم دنیای برنامه نویسی غافل هستید. مهم نیست که چقدر برنامه نویس خوبی باشید و چه اپلیکیشن هایی را توسعه داده اید، اگر تاکنون از سیستمهای کنترل ورژن استفاده نکرده اید، هرگز نمیتوان شما را یک برنامه نویس حرفه ای نامید! زیرا برنامه نویسان حرفه ای و شرکتهای برنامه نویسی رده اول، همگی از اینگونه ابزارها در فرآیندکاری خود استفاده میکنند. پس اگر میخواهید با یکی از ابزارهای اساسی برنامه نویسان حرفه ای آشنا شوید، ادامه این مطلب را از دست ندهید.
Version Control System که به اختصار VCS نامیده میشوند، سیستمی است که به برنامه نویسان و توسعه دهندگان اجازه میدهد که بدون اینکه هیچگونه نگرانی داشته باشند، تا دلشان میخواهد اشتباه کنند! زیرا آنها خیالشان از این بابت راحت است که با استفاده از VCS ها، اشتباهاتشان قابل پیگیری، بررسی و تصحیح هستند. البته این مورد تنها یکی از کاربردهای بی نظیر سیستمهای کنترل نسخه است.
این سیستمها به توسعه دهندگان و برنامه نویسان اجازه میدهند تا پروژههای خود در نسخههای مختلفی، ذخیره ویا حتی ارائه کنند. همچنین VCS ها با فراهم کردن امکانات زیادی مثل قابلیت پیگیری تغییرات اعمالی هر یک از برنامه نویسان، ساخت شاخه هایی مختلف از پروژه، جلوگیری از تداخل کدهای برنامه نویسان و…. فرآیند توسعه پروژهها به صورت گروهی را سادهتر میسازند.
پس VCS سیستمی است که به منظور کنترل و پیگیری تغییرات اعمال شده در پروژههای نرم افزاری مورد استفاده قرار میگیرد. اساس کار این سیستمها بر پایه ثبت و نگهداری تاریخچه کدهایی است که در طول توسعه یک اپلیکیشن نوشته میشوند. یعنی سیستمهای کنترل ورژن ماهیتی مانند دیتابیس دارند، با این تفاوت که اطلاعات درون آن شامل نسخههای گوناگون از پروژه و دادههای مربوط به هر از آنها است. این دیتابیس داده به برنامه نویسان این امکان را میدهند تا هر زمانی که بخواهند، ورژن مورد نظر از پروژه خود را ذخیره و یا فراخوانی کنند.
سیستمهای کنترل ورژن به دو دسته Distributed و Centeralized تقسیم میشوند. تفاوت اصلی این دو دسته در شیوه ذخیره سازی دادهها میباشد. در ادامه به بررسی هر کدام از این سیستمها میپردازیم :
کار گروهی و تیمی به یکی از مهمترین اصول برنامه نویسی تبدیل شده است. زیرا بیشتر پروژههای برنامه نویسی آنقدر گسترده شده اند که یک نفر به تنهایی هرگز نمیتواند از عهده آن بر بیاید. از طرفی دیگر بیشتر این پروژهها نیاز به تخصصهای مختلفی دارند. اما در گذشته برنامه نویسان برای انجام اینگونه پروژهها با مشکلات و چالشهای زیادی رو به رو بودند. چالش هایی مانند نبود بستری برای همگام سازی کدها در سیستمهای برنامه نویسان، تداخل کدهای نوشته شده، نبود قابلیتی برای پیگیری کدهای برنامه نویسان و… . به همین منظور سیستمهای مدیریت سورس یا همان VCSها توسعه داده شدند. برخی از مهمترین قابلیت هایی که سیستمهای مدیریت ورژن در اختیار ما قرار میدهند، عبارتند از :
مهم نیست که شما یک برنامه نویس، نویسنده و یا حتی گرافیست هستید. قطعا زمانی که در حال توسعه یک پروژه هستید به نگهداری نسخههای مختلفی از پروژتان نیاز خواهید داشت. مثلا تصور کنید که در حال توسعه یک نرم افزار هستید و بعد از گذشت مدت زمان زیادی متوجه میشوید که کدهایی که نوشته اید، دارای اشتباه بوده اند. در این صورت اگر نسخههای قبلی از پروژه خود را نداشته باشید، شاید هرگز نتوانید منشا خطاهای خود را پیدا کنید و به همین دلیل شاید مجبور شوید که پروژتان را از اول شروع کنید. پس اگر تاکنون از این ابزار قدرتمند و کاربردی در فرآیند توسعه نرم افزارهای خود استفاده نکرده اید، به شما توصیه میکنیم، همین امروز یادگیری این ابزارها را شروع کنید. آیا تاکنون چالش هایی که به دلیل استفاده نکردن از VCS به وجود میآیند را تجربه کرده اید؟