زمانی که خانواه‌ها ضرورت آموزش برنامه نویسی را به کودکان درک کردند، قطعا این سوال به ذهنشان خطور خواهد کرد که برای ورود کودکان به آموزش برنامه نویسی چه پیش نیازهایی لازم است. بعضی از افراد معتقد هستند که کودکان را باید از سنین خیلی پایین وارد آموزش برنامه نویسی کرد . به همین منظور برخی از سایت‌ها یک سری آموزش هایی برای کودکان 4 تا 6 سال ارائه می‌دهند. این تفکر نادرست است و این آموزش ها، آموزش برنامه نویسی محسوب نمی‌شوند زیرا درک برنامه هایی که مخصوص کودکان است، مانند برنامه نویسی به زبان اسکرچ ، برای کودکانی که هنوز توانایی خواندن و نوشتن را ندارند امکان پذیر نیست. پس نیاز نیست کودکان را از سنین خیلی پایین درگیر آموزش برنامه نویسی کرد. خیلی از بزرگان برنامه نویسی عصر حاضر، آموزش برنامه نویسی را از سنین نوجوانی شروع کرده اند. برخی از خانواده‌ها معتقد هستند که آموزش برنامه نویسی برای کودکان سخت است، در صورتی که اگر آموزش از مسیر درست صورت بگیرد، نه تنها یادگیری برنامه نویسی سخت نیست بلکه بسیار جذاب و سرگرم کننده خواهد بود.

چطور کودکان خلاقی داشته باشیم؟

کودکانی که می‌خواهند وارد دنیای برنامه نویسی شوند، باید ابتدا روی اعتماد به نفس و خلاقیت آنها کار کرد. کودکانی در آینده در حوزه برنامه نویسی موفق‌تر هستند که خلاق باشند. موارد زیر به شما کمک می‌کند که بتوانید کودکان خلاقی داشته باشید:

• سعی کنید زمانی را به بازی با کودک اختصاص دهید و در بازی واقعا خود را در سطح کودک قرار دهید نه اینکه او را رهبری کنید. در این زمان کودک لذت زیادی می‌برد و در حین بازی ایده هایی بسیار خلاق می‌دهد
• کنجکاوی کودک را تحریک کنید و به جای اینکه جواب سوال او را بلافاصله پاسخ دهید، از او بخواهید که به شما راه حل بدهد
• بیشتر اسباب بازی هایی برای کودک تهیه کنید که امکان خراب کردن و دوباره ساخته شدن داشته باشند. اسباب بازی هایی که به صورت آماده هستند امکان خلاقیت را از کودک می‌گیرند
• وقتی کودکان یک راه حل اشتباه ارائه می‌کنند، اصلا آن را سرکوب نکنید و از او بخواهید روش‌های دیگری را امتحان کند
• کمال گرایی را کنار بگذارید. با این تفکر که شما کاردستی کودکتان را خیلی سریعتر و زیبا‌تر درست می‌کنید، فرصت شکوفایی و خلاقیت را او نگیرید
• زمانی که کودک شما یک کار خلاقانه انجام می‌دهد، آن را نادیده نگیرید. ابزاری  که درست کرده است را در معرض دید قرار دهید تا بیشتر تشویق شود
• هرگز خواهر و برادر را با هم مقایسه نکنید. آنها دو فرد متفاوت با استعدادهایی متفاوت هستند.
•  سعی کنید در خانه یک مکان برای کثیف کاری کودک در نظر بگیرید. ابزارهایی مانند شمع، خاک رس، رنگ انگشتی و گچ و تخته خلاقیت کودک را خیلی تقویت می‌کنند.
•  کودکان از بازی با وسایل خانه خیلی لذت می‌برند و بازی‌های بسیار خلاق برای خود درست می‌کنند. این فرصت را هرگز از آنها نگیرید
• می توانید از کودکتان بخواهید که برای شما قصه سرایی کنند. با این کار کودکان با الهام از ذهنشان قصه هایی جالب و خلاق بیان می‌کنند
•  از سوال‌های بی پایان کودکتان هرگز خسته نشوید. این سوال‌ها به کودک کمک می‌کند ذهن خلاق خود را پرورش دهند
•  در بازی با کودک گاهی شما هم به عمد اشتباه کنید و از کودک بخواهید راه حل‌های درست را بیان کند

بهترین زبان‌های برنامه نویسی برای کودکان

بعد از اینکه کودک به سنی رسید که توانایی خواندن و نوشتن را کسب کرد، می‌توان او را با محیطی که مخصوص برنامه نویسی کودکان است آشنا کرد(پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین زبان برنامه نویسی برای شروع را هم مطالعه کنید). در ادامه چند محیط و زبان برنامه نویسی مناسب کودکان را معرفی می‌کنیم:

1 - زبان Logo

زبان لوگو یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های آموزش برنامه نویسی به کودکان است. در سال 1967 اولین نسخه زبان لوگو توسط چند دانشمند در دانشگاه MIT  بوجود آمد. زبان لوگو براین اساس طراحی شد که مفاهیم انتزاعی را با تجربه عملی به کودکان آموزش دهد. در اوایل طراحی این زبان یک ربات به شکل لاک پشت، با توجه به دستورهای نوشته شده در کامپیوتر روی زمین حرکت می‌کرد. بعدها ربات لاک پشت حذف و به نمایشگر کامپیوتر منتقل شد و با دستورهایی شکل و طرح هایی را رسم می‌کرد. مشهورترین خصوصیت لوگو نشانه گر لاک پشتی آن است که می‌توان دستور حرکت یا کشیدن به آن داد و با توجه به برنامه خطوط گرافیگی رسم کرد. زبان لوگو یک زبان مفسری است، با این حال اخیرا برخی نسخه‌های کامپایلری آن نیز ساخته شده است. زبان لوگو مصالحه ای بین زبان برنامه نویسی ترتیبی با ساختار بلوکی و زبان برنامه نویسی تابعی است.

2 - زبان scratch

اسکرچ یک زبان برنامه نویسی تصویری است که برای کودکان طراحی شده است. دانشمندان دانشگاه MIT آن را تهیه نموده و در سال 2007 به طور رسمی و به صورت کاملا رایگان به دنیا عرضه کردند. این برنامه نویسان به فکر آن بودند که بتوانند یک زبان بسیار ساده برای کودکان طراحی کنند. به همین منظور با الهام گرفتن از روش بازی کودکان با لگو و قطعات خانه سازی که به وسیله آن می‌توان سازه‌های مختلفی ایجاد کرد، سعی کردند مفاهیم اصلی برنامه نویسی را مانند ساخت یک خانه با لگو به کودکان آموزش بدهند. در این زبان کودکان اصلا نیاز ندارند که حتی یک خط کد برای تکمیل پروژه خود بنویسند، بلکه کدهای این زبان به صورت بلاک هایی در معرض دید کودک قرار دارد و کودک می‌تواند با کنار هم قرار دادن این بلوک‌ها پروژه خود را تکمیل کند. برنامه نویسی به زبان اسکرچ برای کودکان و نوجوانان بین 8 تا 16 سال طراحی شده است. کودکان و نوجوانان با این زبان می‌توانند انیمیشن ، بازی و حتی داستان ایجاد کنند.

3 - زبان Etoys

این نرم افزار متن باز است و بسیاری از قسمت‌های آن توسط کودکان و نوجوانان بوجود آمده است. یکی از قابلیت‌های منحصر به فرد Etoys این است که کودکان می‌توانند نرم افزار و پروژه‌های نوشته شده را با کاربران دیگر از طریق اینترنت به اشتراک بگذارند و از آنها برای تکمیل پروژه  خود کمک بگیرند. این برنامه به اسکرچ شباهت زیادی دارد و اولین بار در کمپانی اپل طراحی شده است.

4 - زبان Cargo Bot

یک زبان رایگان برای آی پاد است که با استفاده از یک ربات بخش‌های مختلف یک جورچین را کنار یکدیگر قرار می‌دهد و این گونه به کودکان برنامه نویسی را آموزش می‌دهد. در واقع به کمک این ابزار کودک بدون اینکه متوجه بشود برنامه نویسی را یاد می‌گیرد.

5 - زبان water bear

این برنامه به تازگی توسعه یافته و ایده ی اصلی آن از اسکرچ گرفته شده است. water bear اززبان برنامه نویسی قدرتمند Javascript قدرت گرفته و می‌تواند جایگزین خوبی برای زبان اسکرچ باشد.

6 - زبان Ruby for kids

زبان Ruby یک زبان همه منظوره و شی گرا می‌باشد که بسیاری از اپلیکیشن‌های تحت وب مثل توییتر با استفاده از آن طراحی شده اند. این زبان بر روی بسیاری از سیستم عامل‌ها اجرا شده و به صورت رایگان ارائه می‌شود.

7 - زبان Robo mind

هدف اصلی Robo mind ساختن یک ربات است که حرکات ساده ای را به نمایش بگذارد. این نرم افزار روی سیستم عامل‌های مختلف مثل ویندوز، مک و لینوکس به صورت رایگان قابل استفاده است.

مجله والدنو درباره تربیت کودک و آموزش برنامه نویسی به کودکان اطلاعات ارزشمندی در اختیارتان قرار می‌دهد.

نتیجه گیری

از بین تمام زبان هایی که در این مطلب معرفی شد، زبان اسکرچ جایگاه ویژه ای نسبت به بقیه دارد. زیرا یادگیری آن برای بچه‌ها خیلی راحت‌تر بوده و محیطی بسیار جذاب دارد که بچه‌ها می‌توانند به کمک آن بازی، انیمیشن و داستان ایجاد کنند. اسکرچ از زبان فارسی پشتیبانی کرده و کودکانی که به زبان انگلیسی آشنایی ندارند هم می‌توانند دستورات مختلف را به زبان فارسی اجرا کنند. اگر کودک یا نوجوانی در سنین ۷ تا ۱۶ سال سراغ دارید که دوست دارید در مسیر برنامه‌نویسی قرار بگیرد و آینده ای هدفمند داشته باشد، حتما آموزش‌های برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان را در مجموعه ی سون لرن دنبال کنید.